عیش (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِيْش (به کسر عین و سکون یاء) یکی از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معنای
زندگی است.
عِيْش:
زندگی است.
راغب گفته: عيش زندگى مخصوص به
حیوان است (اعم از
انسان و حيوان) و آن از حيات اخصّ است، كه حيات در
خدا و
فرشته و حيوان بكار ميرود.
(فَهُوَ فِي عِيشَةٍ راضِيَةٍ)،
«او در يك زندگى پسنديده‌اى است».
معاش و معيشت هر دو
مصدراند، مثل:
(وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً)،
«هر كه از ياد من اعراض كند براى اوست زندگی‌اى تنگ».
معیشت گاهى اسم است و به
طعام و
شراب و غيره كه وسيله زندگى‌اند گفته ميشود. عبارت
قاموس چنين است: «الْمَعِيشَةُ الَّتِي تَعِيشُ بِهَا مِنَ الْمَطْعَمِ وَ الْمَشْرَبِ وَ مَا يَكُونُ بِهِ الْحَيَاةُ وَ مَا يُعَاشُ بِهِ أَوْ فِيهِ».
در آيه:
(نَحْنُ قَسَمْنا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا)،
مراد وسائل زندگى و يا استعدادهاى آدميان است كه آنها نيز وسائل زندگى‌اند. (رجوع شود به «
سخر» ذيل آيه فوق)
جمع معيشت معايش است،
(وَ لَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلْنا لَكُمْ فِيها مَعايِشَ).
در آيه:
(وَ جَعَلْنَا النَّهارَ مَعاشاً)،
معاش را مصدر گرفته و مضاف مقدّر كرده‌اند مثل «وقت معاش» و نظير آن، ولى ميشود آنرا
اسم زمان گرفت يعنى: «شب را لباس و زمان ستر قرار داديم كه با ظلمت خود اشياء را مى‌پوشاند و مردم را به استراحت مجبور ميكند و روز را زمان زندگى قرار داديم كه از فضل
خدا روزى بجوئيد».
مثل:
(وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِباساً وَ النَّوْمَ سُباتاً وَ جَعَلَ النَّهارَ نُشُوراً)،
در
المیزان فرموده: معاش در آيه اسم زمان يا
مکان است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "عیش"، ج۵، ص۸۳.
