غرر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَرَر (به فتح غین و راء) به معنای فريب دادن و تطميع به
باطل، و
غَرور (به فتح غين) به معنای فريب دهنده، و
غُرور (به ضم غين) مصدر، به معنای مفعولی، «فريفته شدن»، و یا فاعلی، «متاع فريبنده»، از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم می‌باشند.
غَرَر:
غَرَّ وَ غُرُور (به ضم غين) و غِرَّة: فريب دادن و تطميع به
باطل است. «غَرَّ فُلانٌ فُلاناً وَ غَرّاً و غُروراً وَ غِرَّةً: خَدَعَهُ وَ اطْمَعَهُ بِالْباطِلِ».
(وَ غَرَّتْكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا)،
«زندگى
دنیا شما را فريفت».
(وَ غَرَّتْكُمُ الْأَمانِيُ)،
«آرزوهاى باطل شما را فريفت».
غَرور:
(به فتح غين) فريب دهنده است.
راغب گفته: غرور هر آن چيزى است كه انسان را فريب دهد از
مال،
جاه،
شهوت و شيطان.
گاهى آن‌را
شیطان تفسير كرده‌اند، كه اخبث فريبكاران است:
(فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ لا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ)،
«زندگى دنيا شما را فريب ندهد و شيطان شما را به
خدا جرى نكند».
در
اقرب الموارد گويد: «ما غَرَّكَ بِفُلانٍ»،
يعنى: چطور بر او جرئت كردى؟
غَرور به فتح اول سه بار در
قرآن آمده و مراد از آن شيطان يا هر فريبنده است.
(وَ لا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ)،
(مبادا شيطان فريبكار شما را نسبت به
کَرَم خدا فريب دهد و مغرور سازد)
(وَ غَرَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ)،
(و شيطان فريبكار شما را در برابر فرمان خداوند فريب داد)
على هذا بهتر است
(غَرَّكُمْ) را در اين
آیات به مناسبت «باء» جرئت معنى كنيم و نيز در آيه:
(يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ) بنا بر آنكه از اقرب الموارد نقل شد،
(غَرَّكَ) در معنى لازم بكار رفته كه
جرئت باشد، زيرا لازمه فريفته شدن جرئت به خداست يعنى: «اى انسان چه چيز تو را بر
عصیان پروردگار كريمت جرى كرد؟»
آمدن لفظ «ربك» و «
الکریم» براى اتمام
حجّت است، يعنى: نمی‌بايست به آنكه پرورش دهنده تو و تواناست مخالفت كنى. اينكه گفته‌اند: آمدن
(الْكَرِيمِ) تلقين جواب از جانب خداست، يعنى كرمت مرا مغرور كرد، ظاهرا مطلب صحيحى نيست.
(وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا مَتاعُ الْغُرُورِ)،
در اينگونه آيات ممكن است
غُرور بضم اول مصدر از براى
مفعول باشد، يعنى: «زندگى دنيا جز متاع فريفته شدن نيست»؛ يا از براى
فاعل يعنى: «متاع فريبنده». همچنين در
(إِنِ الْكافِرُونَ إِلَّا فِي غُرُورٍ)،
«نيستند
کفّار مگر در فريفته شدن».
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "غرر"، ج۵، ص۹۲-۹۳.
