غُنْم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غُنْم: (وَ اعْلَمُوآ أَنَّمَا غَنِمْتُمْ) «غُنْم» يعنى دسترسى يافتن به چيزى بدون مشقت
و غُنْم و غنيمت و مَغنَم به معناى فَيْى‌ء است (فَيْى‌ء را نيز در لغت به معناى چيزهايى كه بدون زحمت به انسان مى‌رسد ذكر كرده‌اند ...).
(وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن كُنتُمْ آمَنتُمْ بِاللّهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) (بدانيد هرگونه غنيمتى به دست آوريد، خمس آن براى خدا، و براى پيامبر و براى خويشاوندان او و يتيمان و مستمندان و واماندگان در سفر از آن‌ها است اگر به خدا و آن‌چه بر بنده خود در روز جدايى حق از باطل، روز درگيرى دو گروه باايمان و بى‌ايمان در
جنگ بدر نازل كرديم، ايمان آورده‌ايد و
خداوند بر هر چيزى توانا است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه غنم و غنيمت به معناى رسيدن به درآمد از راه تجارت و يا صنعت و يا جنگ است، وليكن در اين آيه به ملاحظه مورد نزولش تنها با غنيمت جنگى منطبق است.
راغب مى‌گويد: غنم - به دو فتحه- معنايش معروف است، خداى تعالى فرموده:
(وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ شُحُومَهُما) و از گاو و گوسفند پيه آن دو را بر ايشان حرام كرديم و غنم - به ضمه حرف اول و سكون حرف دوم- به معناى رسيدن و دست يافتن به فائده است، وليكن در هر درآمدى كه از راه جنگ و از ناحيه دشمنان و غير ايشان به دست آيد استعمال شده و به اين معنا است. آيه
(وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ) و آيه
(فَكُلُوا مِمَّا غَنِمْتُمْ حَلالًا طَيِّباً) و كلمه مغنم به معناى هر چيزى است كه به غنيمت درآيد و جمع آن مغانم مى‌باشد. مانند:
(فَعِنْدَ اللَّهِ مَغانِمُ كَثِيرَةٌ) (دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «غُنْم»، ص۴۰۳.
