غیظ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَيْظ (به فتح غین و سکون یاء) از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معنای خشم شديد است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
تَغَيُّظ (به فتح تاء و غین و ضم و تشدید یاء) به معنای اظهار غَيظ، و
غائِظون (به کسر همزه) به معنای به خشم آورنده شخص، می‌باشد.
غَيْظ:
خشم شديد است.
(وَ إِذا خَلَوْا عَضُّوا عَلَيْكُمُ الْأَنامِلَ مِنَ الْغَيْظِ) «چون به خلوت روند از شدت خشم بر شما، سر انگشتان می‌جوند».
تَغَيُّظ:
به قول راغب اظهار غيظ است.
(سَمِعُوا لَها تَغَيُّظاً وَ زَفِيراً) «مى‌شنوند كه آتش اظهار غيظ ميكند و صفير ميكشد».
تغيّظ را شدت حرارت نيز گفته‌اند. اين آيه نظير آيه:
(تَكادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ) است، كه در وصف جهنّم آمده، يعنى: «نزديك است از شدت غيظ پاره پاره شود»، اين سخن با شعور بودن جهنّم را (كه در شرح آن گفته‌ايم) می‌رساند بعضى‌ها آنها را به مثل نسبت داده‌اند.
(فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ ما يَغِيظُ) (ما يَغِيظُ) مفعول
(يُذْهِبَنَ) و ما مصدريه است، يعنى: «ببيند آيا حيله‌اش غيظ و خشم او را از بين می‌برد؟».
غائِظون:
به خشم آورنده شخص است.
(إِنَّ هؤُلاءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ. وَ إِنَّهُمْ لَنا لَغائِظُونَ) غائظ آنست كه شخص را به خشم آورد.
اين سخن فرعون است كه درباره موسى (عليه‌السّلام) و بنى اسرائيل، به اتباع خويش گفت، يعنى: «اينان گروهى بى‌طرفدار و اندك‌اند و ما را خشمگين كرده‌اند»، گويا مرادش از
(إِنَّهُمْ لَنا لَغائِظُونَ) تمهيد براى انتقام بوده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "غیظ"، ج۵، ص۱۴۰-۱۴۱.
