فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«فرهنگ نامه مهدویت» اثر خدامراد سلیمانیان، فرهنگ الفبایی اعلام و اصطلاحات مربوط به
مهدویت است که در راستای فرهنگ سازی
انتظار، به
زبان فارسی و در سال ۱۳۸۷ ش نوشته شده است.
نویسنده، کتاب را با انگیزه آشنایی علاقمندان به بحث‌های مهدویت و
امام عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و آشنایی نسل حاضر با فرهنگ مهدویت تدوین کرده است تا علاقمندان با آسانی بتوانند از خلال مدخل‌های آن، به مطالب مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
کتاب با مقدمه مؤلف در بیان نکاتی پیرامون مباحث آغاز شده و مطالب که مجموعه‌ای مدون بر اساس حروف الفباست، بیشتر مربوط به مباحث مختلفی درباره امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف از جمله مفاهیم، اعلام و برخی آثار مرتبط با آن حضرت می‌باشد که هر مطلب، تحت عنوانی که مدخل نامیده شده، با رعایت ضوابط و قواعد علمی فرهنگ نامه نگاری نوین، به نگارش درآمده است.
نگارنده در ذیل هر یک از مدخل‌ها، ضمن تشریح معنای لغوی آن، به ذکر
آیات،
روایات، منابع تاریخی و دیگر مآخذ و مصادر اشاره کرده و کوشیده است تا اطلاعات جامعی از موضوع مدخل، به خواننده انتقال دهد.
از ویژگی‌های کتاب، نیازسنجی مخاطب در سطح عام و خاص بوده که به این منظور، دویست واژه در حوزه مهدویت انتخاب شده که مخاطب در صورت نیاز، کافی است به مدخل‌های واژه‌های مربوط مراجعه و اطلاعات را به صورت روان دریافت کند.
سیر مطالعاتی نویسنده در چندین سال گذشته، بررسی بیش از دو هزار و پانصد روایت از بیش از دویست منبع روایی و تاریخی
شیعه و عامه، مطالعه ده‌ها کتاب در موضوع مهدویت و استفاد از کتاب‌های لغت و فرهنگ نامه‌ها، سرمایه اساسی در تدوین کتاب بوده است.
انتخاب مدخل‌ها و کلید واژه‌های کتاب، بر اساس مفاهیم و مقوله‌هایی بوده که یا ریشه قرآنی و روایی داشته یا مورد پذیرش بزرگان بوده است و نویسنده تصریح دارد که از مفاهیم و واژه‌های وارداتی و سست که در شان فرهنگ مهدویت نبوده، پرهیز شده و از آن جا که مخاطب خود را عموم مردم می‌داند، از بیان دیدگاه‌ها و برداشت‌های شخصی، پرهیز کرده است.
در بخش اعلام، می‌توان به مدخل‌هایی؛ چون احمد بن اسحاق قمی، احمد بن هلال کرخی،
اسماعیله،
اصحاب کهف، انطاکیه، علی محمد شیرازی،
بهائیت،
جعفر کذاب، منصور حلاج، حسین بن روح،
دجال،
سفیانی،
شعیب بن صالح، زبور داود، حکیمه خاتون، عوف سلمی،
زیدیه،
شیخیه،
شلمغانیه، شیصبانی،
طالقان، علی بن محمد سمری،
جبرئیل، حدیث لوح
حضرت زهرا سلام‌الله‌علیهم ، کتاب کمال الدین و تمام النعمه،
سید حسنی،
جزیره خضرا، زیارت رجبیه، سرداب، احمدیه،
مسجد کوفه،
بیت المقدس، نرجس،
عیسی علیه‌السّلام، کوه رضوی، کوه ذی طوی،
مسجد جمکران،
مسجد سهله و... اشاره کرد.
انجمن حجتیه از جمله اعلامی است که به توضیح آن پرداخته شده است. نویسنده این انجمن را از جمله گروه‌های فعال معاصر در حوزه مهدویت با دیدگاه‌های ویژه معرفی کرده که در بیش از نیم
قرن گذشته، در بحث‌های مهدویت، به نوعی در کانون توجه بوده است.
سابقه شکل گیری این گروه، به جریان‌های دهه ۱۳۲۰ ش تا میانه‌های دهه ۳۰ در جامعه
ایران برمی گردد که افکار و عقاید آن در ذیل عناوین زیر توضیح داده شده است:
۱- بهائیت، دشمن اصلی
۲- جدایی
دین از
سیاست۳- ناموفق بودن قیام‌های پیش از
ظهور۴- بی معنا بودن
جهاد در دوران غیبت.
بخش اصطلحات حاوی مدخل‌هایی است؛ مانند اشراط الساعه، توقیعات، دابه الارض، غیبت،
رجعت، مرگ جاهلی، وقاتون، ندای آسمانی،
ولی فقیه، نیابت عام و خاص، نشانه‌های
آخرالزمان، مهدی شخصی و مهدی نوعی، موعود
یهود و
مسیحیت، امنیت، اوتاد، مقتدای مسیح، فوتوریسم، فرجام شناسی، وقت معلوم،
خورشید پشت ابر، سازمان
وکالت، رجعت کنندگان،
حکومت صالحان، ناحیه مقدسه، عصر زندگی، غریم، میراث دار پیامبران، یا لثارات الحسین، امدادهای غیبی، نیابت، پایان
تاریخ،
یاجوج و ماجوج و
نفس زکیه.
در مدخل شمائل حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، نویسنده مجموع روایات
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
امامان علیه‌السّلام که شمایل و اوصاف
حضرت مهدی علیه‌السّلام را بیان کرده‌اند، به سه دسته تقسیم کرده است:
۱- روایاتی که شمایل آن حضرت را پس از ولادت و دوران کودکی توصیف کرده است؛ از جمله پیشانی درخشان، روی سفید، چشمان براق، دو کتف ستبر، دو زانوی برگشته و...
۲- حکایاتی که ملاقات کنندگان با آن حضرت در طول دوران غیبت، ذکر کرده‌اند که از جمله آن اوصاف می‌توان به این موارد اشاره کرد: صورتی گندم گون، دارای قامتی نه بسیار بلند و نه چندان کوتاه، بینی کشیده، چهار شانه و...
۳- احادیثی که به نقل از معصومان علیه‌السّلام ، شمایل و ویژگی‌های جسمانی آن حضرت را هنگام ظهور و حکومت او بیان کرده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، توان فوق العاده جسمانی ایشان است.
کتاب در دست ترجمه به دو زبان ترکی و انگلیسی می‌باشد. فهرست مدخل‌ها در ابتدا و کتاب نامه منابع مورد استفاده مؤلف، در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع و متن اصلی آیات و روایاتی که ترجمه آن‌ها در متن آمده، پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
