فوز (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَوْز (به فتح فاء و سکون واو) از
واژگان قرآن کریم به معنای
نجات و رستگارى است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
فائِز (به کسر همزه) به معنای رستگار،
مَفاز و
مَفازة (به فتح میم)، مصدر ميمى و اسم مكان، به معنای نجات و محل رستگارى می‌باشند.
فَوْز:
نجات و رستگارى است.
طبرسی فرموده: فَوْز و فَلاح و
نَجاح نظير هم‌اند.
راغب آنرا رسيدن به
خیر با سلامت معنى كرده است.
(وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِيماً) (و هر كس
اطاعت خدا و پيامبرش كند، به رستگارى و
پیروزی بزرگى دست يافته است. ).
(رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ) (
خداوند از آنها خشنود است، و آنها نيز، از او خشنودند؛ اين، همان رستگارى بزرگ است).
قرآن كريم فوز را فقط در خشنودى خدا، طاعت خدا و
رسول، ورود به
جنّت، بودن با نيكان و مصون بودن از گناهان می‌داند.
فَائِز: رستگار است.
(أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفائِزُونَ) (بهشتيان رستگار و پيروزند).
مَفَاز:
مصدر میمی و اسم مكان است.
(إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفازاً • حَدائِقَ وَ أَعْناباً ...) يعنى: «براى پرهيزكاران نجاتى هست، يا محلّ رستگارى هست»، ولى به قرينه
(إِنَّ جَهَنَّمَ كانَتْ مِرْصاداً) (به يقين در آن روز
جهنم كمين‌گاهى است بزرگ)
كه معادل آيه است، و به قرينه
(حَدائِقَ) كه بيان آنست، اسم مكان بهتر به نظر می‌آيد.
مَفَازَة: نيز مصدر ميمى و
اسم مکان است.
(فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ) «آنها را در نجات از
عذاب مپندار».
بیابان را مفازه گويند، به قولى آن براى تفأّل است و به قولى آن به معنى مهلكه است، كه فوز به معنى
هلاکت نيز آمده است؛ در اقرب گفته: «فَازَ الرَّجُلُ ماتَ وَ هَلَكَ»؛
در
مصباح گفته: مفازه موضع مهلك است؛
و به قولى آن به معنى نجات و سلامت است، و اين تسميه به‌طور تفأّل می‌باشد.
(وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ) مفازه ظاهرا مصدر ميمى
و باء به معنى سبب است، يعنى: «خداوند
اهل تقوی را به سبب رستگارى و رسيدن به خير از جهنّم نجات می‌دهد». يعنى: نجات آنها همان رستگار شدنشان است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "فوز"، ج۵، ص۲۱۱-۲۱۲.
