فَلْیَضْحَکُوا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَلْيَضْحَكوا:
(فَلْيَضْحَكواْ قَليلًا) فَلْيَضْحَكوا از ماده «ضحک» و به معنى «خنديدن» است.
اين آيه اشاره مى‌كند كه منافقان به گمان اين كه پيروزى به دست آورده‌اند و با تخلف از جهاد و دلسرد كردن بعضى از مجاهدان به هدفى رسيده‌اند، قهقهه سر مى‌دهند و بسيار مى‌خندند، همان‌گونه كه همه منافقان در هر عصر و زمان چنينند، ولى قرآن به آن‌ها اخطار مى‌كند كه بايد كمتر بخندند و بسيار بگريند، گريه براى آينده تاريكى كه در پيش دارند و اگر از مجازات‌هاى دردناكشان آگاه شوند كمتر خواهند خنديد. گروهى از مفسران احتمال ديگرى در معنى اين جمله داده‌اند و آن اين‌كه: اين‌ها هر قدر بخندند با توجه به عمر كوتاه دنيا خنده آنان كم خواهد بود و در آخرت آن‌قدر بايد گريه كنند كه گريه‌هاى دنيا در برابر آن ناچيز است. ولى تفسير اول با ظاهر آيه و تعبيرات مشابه آن سازگارتر است. بسيارى از مفسران حديث معروفى از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) نقل كرده‌اند كه فرمود: «اگر آن‌چه من(از كيفرهاى هولناک قيامت) مى‌دانم شما هم مى‌دانستيد،كم مى‌خنديديد و بسيار گريه مى‌كرديد».
به موردی از کاربرد فَلْيَضْحَكوا در قرآن، اشاره می‌شود:
(فَلْيَضْحَكواْ قَليلًا وَ لْيَبْكواْ كَثيرًا جَزاء بِما كَانواْ يَكْسِبونَ) «بايد كمتر بخندند و بسيار بگريند براى آينده تاريكى كه در پيش دارند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: فاء تفريع كه بر سر اين جمله آمده مى‌رساند كه مضمون اين جمله فرع تخلف ايشان از جهاد به اموال و جان‌ها و خوشنودى به ترک اين فريضه الهى و فطرى است كه انسان در زندگيش جز به انجام آن به سعادت نمى‌رسد.
و جمله
(جَزاءً بِما كانوا يَكْسِبونَ) با در نظر داشتن اين‌كه حرف باء براى مقابله و يا سببيت است دلالت دارد بر اين‌كه منظور از كم خنديدن همان خوشحالى ناپايدار دنيوى است، كه از ناحيه ترک جهاد و امثال آن به ايشان دست داده و منظور از گريه زياد، گريه در آخرت و در عذاب دوزخ است كه حرارتش شديدتر است، زيرا آن چيزى كه خنده و گريه متفرع بر آن شده همان مضمونى است كه در آيه قبلى بود و آن خوشنودى از تخلف و دورى از حرارت هوا و گرفتار شدن به حرارت دوزخ است.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فَلْیَضْحَکوا»، ج۲، ص۶۵۷.
