فی علوم القرآن (فرحات)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«فی علوم القرآن» تالیف دکتر
احمد حسن فرحات است.
تاکنون درباره
قرآن کریم و
علوم قرآنی پژوهشهای فراوانی از سوی اندیشمندان و نویسندگان
مسلمان و غیرمسلمان صورت گرفته است که از جهت عمق و روش و اسلوب و
هدف با یکدیگر متفاوت می‌باشند. این تحقیقات بطور کلی نمایانگر دیدگاه پژوهشگران می‌باشد که در هرصورت قابل
نقد و بررسی از جانب دیگران می‌باشد. چه بسا خواننده
ناقد هنگام مطالعه این
آثار به کاستی‌ها و اشتباهاتی که از جانب نویسنده روی داده است مواجه شود که نیازمند حک و
اصلاح است. دکتر احمد حسن فرحات در راستای معرفی قرآن کریم و برخی علوم مرتبط آن به مباحثی همچون اسامی قرآن کریم و ریشه‌های اشتقاق لفظ «قرآن» تعریف آن، فرق بین قرآن و
احادیث قدسی و نبوی، تقسیمات قرآن به
آیات و
سور ، تعریف آیات و سور و غیره پرداخته است. مؤلف در این کتاب در کنار معانی اصطلاحی واژگان قرآنی، عنایت ویژه‌ای نسبت به معانی لغوی آنها مبذول داشته است، از این رو به ریشه‌های لغات و بیان ارتباط اشتقاقی بین معنای لغوی و اصطلاحی واژه پرداخته است و این توجه
خاص از آن جهت صورت گرفته است که بسیاری از مستشرقان و کسانی که تحت تاثیر افکار و آراء آنها قرار گرفته‌اند نسبت به اصطلاحات اسلامی و قرآنی خرده گرفته و گفته‌اند که این اصطلاحات از مآخذ و منابع غیرعربی گرفته شده‌اند چرا که هیچ گونه ارتباط اشتقاقی فیمابین معانی‌ای که به لفظی مشترک برمی گردد مشاهده نکرده‌اند. مؤلف سعی کرده است ارتباطات اشتقاقی بین این معانی را نمایان سازد.
این کتاب دارای بخش‌های ذیل می‌باشد:
اسماء قرآن و ریشه‌های اشتقاقی این اسامی، در این بخش به تفاوت بین قرآن با
حدیث قدسی و
احادیث نبوی پرداخته شده است.
در بخش دوم تقسیم قرآن به حسب سوره‌ها و آیه‌ها، عدد سوره‌های قرآن، معنای لغوی و اصطلاحی سوره، نظام سوره، معنای لغوی و اصطلاحی
آیه ، توقیفی بودن ترتیب
آیات مطرح شده است.
در بخش سوم دیدگاههای مختلف درباره
ترتیب سور قرآنی و ادله ایشان بیان گشته است.
در بخش چهارم به مناسبت بین آیات با یکدیگر و نیز سوره‌ها با یکدیگر پرداخته شده و دیدگاههای علماء دراین باره بیان و به
نقد گذارده شده است. بخشی به
فواتح سور ، بخشی دیگر به
خواتیم سور ، بخشی هم به بیان
فضائل قرآن کریم ، بخشی نیز به
محکم و متشابه در قرآن، بخشی به مبحث
نسخ در قرآن ، بخشی دیگر به معنای
تفسیر و
تاویل و تفاوت فیمابین این دو و نیز مراحل تفسیر و آخرین بخش به ترجمه قرآن کریم اختصاص یافته است. در پایان منابع تحقیق و فهرست موضوعات کتاب آمده است.
شاید مهم‌ترین ویژگی این
اثر در توجه خاص نویسنده به معانی لغوی واژگان قرآنی در کنار توجه به معانی اصطلاحی آنها و توجه به ریشه‌های اشتقاقی کلمات و نقل و
نقد دیدگاههای مختلف دراین باره نهفته باشد. ویژگی دیگر پرداختن به بحث مناسبتهای بین آیات مختلف قرآن کریم و نقل و بررسی دیدگاههای عالمان دراین باره می‌باشد.
این کتاب توسط دکتر احمد حسن فرحات استاد دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
دانشگاه امارات متحده عربی نگارش یافته و در قطع وزیری با جلد شومیز در ۲۹۶ صفحه برای اولین بار از سوی انتشارات «دار عمار للنشر و التوزیع- عمان» در
سال ۱۴۲۱ ه ۲۰۰۱ م به چاپ رسیده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
