قبل - به کسر قاف (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قِبَل (به کسر قاف و فتح باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای روبرو، طاقت، نزد و طرف است.
قِبَل:
(بر وزن عِنَب) طاقت، نزد، طرف، چنانكه در
اقرب و غيره آمده است.
(فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ بِجُنُودٍ لا قِبَلَ لَهُمْ بِها) «بر آنها لشكريانى آوريم كه طاقت مقابله با آنها را ندارند».
و مثل
(فَما لِ الَّذِينَ كَفَرُوا قِبَلَكَ مُهْطِعِينَ) «چرا
کافران نزد تو به تو خيره هستند». ممكن است آن به معنى طرف باشد يعنى: «چه شده كافران به‌سوى تو خيره‌اند».
در آيه
(لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ) بى شكّ مراد طرف است، يعنى: «نيكى آن نيست كه روهاى خود را به‌سوى
مشرق يا
مغرب كنيد».
(فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ) «قِبَلِهِ» ظاهرا به معنى طرف است. اين «سور» به نظرم واقعيت
ایمان است كه از طرفى به
مؤمنان رحمت و از طرفى به
منافقان عذاب است، مثل قرآن كه براى مؤمنان
شفا و رحمت و براى كافران خسارت و
زیان است. پس قرآن دو جهت دارد، همچنين ايمان، وجود باب در حائل ظاهرا واقعيت ارتباط مؤمن و منافق است كه در
دنیا وجود داشته و در
آخرت به‌صورت درب آمده است،
يعنى: «ميان مؤمنان و منافقان حائلى زده می‌شود كه داراى درى است در باطنش رحمت و ظاهرش از جانب آن آتش است و آتش از آن سرزده».
در همه
آیات گذشته معنى «روبرو» صحيح و صادق است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "قبل"، ج۵، ص۲۲۴.
