خسارت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خسارت همان
زیان است. از آن به مناسبت در بابهای
زکات،
خمس،
تجارت،
شرکت و
مضاربه سخن گفتهاند.
خسارت به معنای زیان می‌باشد.
خسارت زدن به اموال محترم موجب
ضمان و
جبران آن بر عهده خسارت زننده است.
چنانچه کسی با مالی که
زکات به آن تعلّق گرفته، قبل از پرداخت زکات
تجارت کند و سودی به دست آورد،
فقرا به نسبت سهم خود در سود نیز شریکند؛ لیکن اگر خسارت ببیند، از سهم فقرا کاسته نمیشود و خسارت تنها متوجه
مالک میگردد.
کسی که
سرمایه خود را در چند پیشه به
کار گرفته، مانند تجارت
فرش،
زمین و
مسکن و در یکی از آنها زیان دیده، آیا در پایان
سال میتواند با
سود حاصل از تجارتی دیگر، خسارت وارد شده را جبران کند و پس از آن خمس سود را بپردازد؟ مسئله اختلافی است. برخی در مسئله تفصیل داده و گفتهاند: اگر دو پیشه زیان دیده و سودآور، از سنخ تجارت باشند، جبران خسارت با سود به دست آمده
جایز است؛ اما اگر یکی تجارت و دیگری غیر تجارت، مثلا
زراعت باشد، جبران
جایز نیست. البته جبران خسارت در تجارت با سود به دست آمده در همان
تجارت جایز است.
در
شرکت، سود و زیان حاصل از مال مشترک، به نسبت سهام شرکا بین آنان تقسیم میشود؛ لیکن در اینکه در صورت
تساوی سهام، شرط تحمل خسارت بیشتر نسبت به یکی از شرکا یا شرط تساوی در خسارت در صورت تفاوت
سهام صحیح است یا نه، اختلاف است.
بنابر قول به عدم صحّت
شرط، در اینکه
عقد شرکت نیز باطل میشود یا نه، اختلاف است.
در
عقد مضاربه،
عامل به شرط عدم
افراط یا
تفریط،
ضامن خسارتهای وارد شده نیست؛ لیکن در اینکه میتوانند شرط کنند خسارت همچون سود که بین عامل و
مالک است بین آن دو باشد یا اینکه تنها عامل ضامن خسارت باشد، اختلاف است. بسیاری چنین شرطی را باطل دانستهاند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۴۵۶-۴۵۷.
