قرة عین (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
'''قرة عین: ''
(ذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ) «قرة عین» معادل نور چشم است كه در فارسى كنايه از كسى مى‌گویيم كه مايه سرور و خوشحالى است. اين تعبير، در اصل از كلمه «قُرّ»
(بر وزن حرّ) گرفته شده،كه به معناى سردى و خنكى است و از آنجا كه معروف است (و بسيارى از مفسران به آن تصريح كرده‌اند) اشک شوق همواره خنک و اشک‌هاى غم و اندوه داغ و سوزان است، لذا «قرة عين» به معناى چيزى است كه مايه خنک شدن چشم انسان مى‌شود، يعنى اشک شوق از ديدگان او فرو مى‌ريزد و اين كنايه زيبايى است از سرور و شادمانى.
شاهد اين سخن شعرى است كه
قرطبى در تفسيرش از يكى از شعراى عرب نقل كرده است:
فَكَمْ سَخِنَتْ بِالأَمْسِ عَيْنٌ قَرِيْرَةٌ
وَ قَرَّتْ عُيُونٌ دَمْعُهَا الْيَوْمَ ساكِبُ:
«ديروز چشمان خنكى، داغ و سوزان شد• ولى امروز چشم‌هايى خنک شد كه اشكش ريزان است».
(وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا) (هيچ كس نمى‌داند چه پاداش‌هاى مهمّى كه مايه روشنى چشم‌هاست براى آن‌ها نهفته شده، به پاداش كارهايى كه انجام مى‌دادند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: راغب در مفردات مى‌گويد: وقتى مى‌گويند فلان قرت عينه، معنايش اين است كه: فلانى خوشحال و مسرور شد و به كسى كه مايه مسرت آدمى است نور چشم و قرة عين گفته مى‌شود. بعضى از علما گفته‌اند: اصل اين كلمه از قر به معناى خنكى و سردى گرفته شده و معناى قرت عينه اين است كه: ديدگانش خنک شد و از آن حرارتى كه در اثر درد داشت بهبودى يافت. بعضى ديگر گفته‌اند: از باب بهبودى يافتن از حرارت درد چشم نيست، بلكه از اين بابت است كه اشک شادى خنک و اشک اندوه داغ است و به همين جهت به كسى كه به او نفرين مى‌كند مى‌گويند: خدا چشمش را داغ كند. بعضى ديگر گفته‌اند: اين كلمه از قرار گرفته شده و معناى جمله قرت عينه اين است كه: خدا به او چيزى داد كه چشمش آرامش و قرار يافت و ديگر چشمش به دست اين و آن نمى‌افتد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قرة عین»، ص۴۳۸.
