قِطْع (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قِطْع: (بِقِطْعٍ مِّنَ اللَّيْلِ) «قِطْع» به معناى تاريكى شب است، اشاره به اين كه در آن هنگام كه پرده‌هاى سياه شب در همه جا فرو افتاده و اين قوم غافل يا در خوابند و يا مست شراب و هوسبازى، بى‌خبر، از ميان آن‌ها بيرون رو. مرحوم «
طبرسى» در «
مجمع البيان» مى‌گويد: گويا «قِطْع» جمع «قطعه» است
و به همين دليل، از اين تعبير در آيه فوق، گذشتن قسمت عمده شب را فهميده است. ولى از گفته «
راغب» در «
مفردات» بر مى‌آيد كه «قِطْع» به معناى «قطعه» و مفرد است.
اما بسيارى از مفسران اين كلمه را به معناى اواخر شب و هنگام سحر گرفته‌اند.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
قِطْع:
(قَالُواْ يَا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَن يَصِلُواْ إِلَيْكَ فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِّنَ اللَّيْلِ وَلاَ يَلْتَفِتْ مِنكُمْ أَحَدٌ إِلاَّ امْرَأَتَكَ إِنَّهُ مُصِيبُهَا مَا أَصَابَهُمْ إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ أَلَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ) (فرشتگان عذاب گفتند: اى لوط! ما فرستادگان پروردگار توايم؛ آن‌ها هرگز دسترسى به تو پيدا نخواهند كرد؛ در تاريكى شب، خانواده‌ات را از اين شهر حركت ده -و هيچ يک از شما پشت سرش را نگاه نكند- مگر همسرت كه او هم به همان بلايى كه آن‌ها گرفتار مى‌شوند گرفتار خواهد شد. موعد آن‌ها صبح است؛ آيا صبح نزديک نيست؟»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ)- در قطعه‌اى از شب ؟ جواب مى‌گوييم: اين جمله نوعى توضيح است براى امر نامبرده و حرف باء در جمله
(بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ) يا به معناى مصاحبت است و يا به معناى فى؛ اگر به معناى مصاحبت باشد معناى آيه چنين مى‌شود: از تاريكى شب استفاده كن، با قطعه‌اى از آن تاريكى اهلت را بيرون ببر و اگر به معناى فى باشد چنين مى‌شود: در قطعه‌اى از شب اهلت را بيرون ببر و كلمه قطع در مورد هر چيزى به كار برود معناى طايفه و قسمت و بعضى از آن را مى‌دهد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِّنَ اللَّيْلِ وَاتَّبِعْ أَدْبَارَهُمْ وَلاَ يَلْتَفِتْ مِنكُمْ أَحَدٌ وَامْضُواْ حَيْثُ تُؤْمَرُونَ) (پس خانواده‌ات را در دل شب با خود بردار و از اين جا ببر و خودت به دنبال آن‌ها حركت كن و كسى از شما به پشت سر خويش ننگرد و به همان جا كه مأمور مى‌شويد برويد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله
(بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ) به معناى قسمتى است كه از شب بريده شده باشد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قِطْع»، ص۴۴۴.
