قیاس تنقیح مناط خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سرایت دادن
حکم «
اصل » به «
فرع » به واسطه تنقیح مناط است.
قیاس تنقیح مناط، قیاسی است که از راه تنقیح مناط، یعنی از اعتبار انداختن اوصافی که در ثبوت حکم بر اصل مدخلیتی ندارد، انجام می‌گیرد.
به بیان دیگر، با پاکیزه و منقح ساختن ملاک و مناط، دایره شمول حکم توسعه داده می‌شود و حکم به موارد دیگر سرایت می‌کند نه آن که علت حکم استخراج می‌شود زیرا علت حکم در کلام
شارع با اوصاف زاید ذکر شده است. برای مثال، در «
حدیث اعرابی » آمده است که شخصی خدمت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم رسید و عرض کرد: «واقعت اهلی فی نهار رمضان...» پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: «اعتق رقبة»؛ با دقت در اوصافی که همراه حکم است معلوم می‌شود که وصف اعرابی بودن و نیز اوصافی مانند اهل، زوجه بودن و... در حکم، اثر ندارد؛ بنابراین، حکم هر مرد و زنی که این عمل را انجام باشد بر اعرابی قیاس می‌گردد.
هرگاه تنقیح مناط به صورت قطعی انجام گیرد
حجت است، ولی اگر به صورت ظنی باشد نزد
شیعه حجت نیست.
تنقیح مناط .
فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «قیاس تنقیح مناط».
