مباحث الفاظ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مباحث
الفاظ ، مباحث پیرامون معنای الفاظ و تشخیص ظهور آن‌ها می‌باشد.
مباحث الفاظ در
علم اصول ، به مباحث مربوط به معانی الفاظ و تشخیص ظهور آن‌ها گفته می‌شود، و از آن جایی که این مباحث در
استنباط حکم شرعی به کار می‌رود، مباحث اصولی به حساب می‌آید، مانند:بحث
ظهور امر در
وجوب ، یا
ظهور جمله شرطیه در مفهوم.
البته باید توجه داشت که در مبحث الفاظ، از ظواهر کلمات هر متکلمی، چه
شارع و چه غیر آن، بحث می‌شود، اما هدف اصلی، تشخیص ظواهر الفاظ کتاب
خدا و
سنت معصومین(علیهم السلام)به منظور
استنباط احکام از آن‌ها است.
در مبحث الفاظ، یک بحث کبروی و یک بحث صغروی وجود دارد. هدف از بحث کبروی، اثبات حجیت ظواهر الفاظ، و مقصود از بحث صغروی، تشخیص صغراهای اصالتِ ظهور است؛ برای مثال، بعد از تشخیص این که «امر در وجوب ظهور دارد»، آن را صغرای «هر ظهوری حجت است» قرار داده و سپس حکم وجوب را نتیجه می‌گیریم.
نکته اول:
برای تشخیص ظهور الفاظ در معانی، سه راه ذکر شده است:
۱. وضع واضع، مثل:ظهور عام در عموم؛
۲. اطلاق کلام و مقدمات حکمت، مثل:ظهور مطلق در اطلاق؛
۳. حکم عقل، مثل:ظهور صیغه افعل و ماده امر در وجوب.
نکته دوم:
درباره ظواهر الفاظ، در دو بخشِ مواد الفاظ مثل:«ض، ر، ب» و هیئت الفاظ مثل:هیئت «افعل» بحث می‌شود. در هیئت هم از دو جهت (یکی هیئت مفردات، مثل:هیئت امر و نهی و مشتق، و دیگری هیئت های جملات ترکیبیه، مثل:هیئت جمله شرطیه و...) گفتوگو می‌شود.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «مباحث الفاظ».
