• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مجّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




مَجّ (به فتح میم و تشدید جیم) از واژگان نهج البلاغه به معنای انداختن و مثل انداختن آب از دهان است. از مشتقات آن در نهج البلاغه مُجّ (به ضم میم و تشدید جیم) به معنای قطره عسل را گويند كه بر روى سنگ افتاده است واحد آن مُجّه (به ضم میم و تشدید جیم) است. این کلمه چهار بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



مَجّ به معنای انداختن و مثل انداختن آب از دهان است. گويند: «مجّ الشراب و الشى‌ء من فيه: رماه»


چنان كه حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده: «مَا مَزَحَ امْرُؤٌ مَزْحَةً إِلاَّ مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّةً» «مزاح و شوخى نكرد مردى مگر آن كه مقدارى از عقل خود را انداخت و از دست داد.» (شرح‌های خطبه: )
درباره حکومت بنی امیّه فرموده: «حَتَّى يَظُنَّ الظَّانُّ أَنَّ الدُّنْيَا مَعْقُولَةٌ عَلَى بَنِي أُمَيَّةَ،... بَلْ هِيَ مَجَّةٌ مِنْ لَذِيذِ الْعَيْشِ يَتَطَعَّمُونَهَا بُرْهَةً» (تا آن‌جا كه بعضى گمان بردند، دنيا به كام «بنى‌اميّه» مى‌گردد،... چه اين‌كه سهم آنان از زندگى لذّتبخش جرعه‌اى بيش نيست، مدّتى آن را مى‌مكند سپس همه را بيرون مى‌اندازند.) (شرح‌های خطبه: )
مُجّ به ضمّ اول قطره عسل را گويند كه بر روى سنگ افتاده است واحد آن «مجّه» به ضمّ اول است، محمد عبده اين معنى را پسنديده يعنى كار بنى اميّه به جایى خواهد رسيد كه گمان كنند دنيا به نام آن‌ها قباله است ولى چنين نيست بلكه آن قطره عسلى است از لذيذ زندگى كه زمان اندكى خواهند خورد، و اگر به فتح اول باشدمَجّه مقدارى از آب است كه از دهان انداخته شود يعنى حكومت آن‌ها اندک است.
حضرت در ملامت اصحابش فرموده: «وَ عَرَّفْتُكُمْ مَا أَنْكَرْتُمْ، وَ سَوَّغْتُكُمْ مَا مَجَجْتُمْ» «به شما شناساندم آنچه را كه انكار كرديد و به كامتان ريختم و نوشاندم آنچه را كه انداختيد، يعنى من كلمات حق را به دهان شما گذاشتم و شما بيرون انداختيد.» (شرح‌های خطبه: )
درباره خويش به معاویه مى‌نويسد: «وَ لَوْ لاَ مَا نَهَى اللهُ عَنْهُ مِنْ تَزْكِيَةِ الْمَرْءِ نَفْسَهُ، لَذَكَرَ ذَاكِرٌ فَضَائِلَ جَمَّةً، تَعْرِفُهَا قُلُوبُ الْمُؤْمِنِينَ، وَ لاَ تَمُجُّهَا آذَانُ السَّامِعِينَ.» «اگر خدا نهى نمى‌كرد از اين كه مرد خودش را بستايد، گوينده فضایل زيادى نقل مى‌كرد كه قلوب مؤمنان آنها را مى‌شناسد و گوش‌هاى شنوندگان آنها را نمى‌اندازد و قبول دارد.» (شرح‌های خطبه: )


چهار مورد از آن در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۶۲.    
۲. الطریحی النجفی، فخر الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۳۲۹.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۱۶۰.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۸۷، حکمت ۴۴۰.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۲۶۰، حکمت ۴۵۰.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۵، حکمت ۴۵۰.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۹، حکمت ۴۵۰.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۷۳.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۷۳.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۵۵۲.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۵۲۰.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۱۰۰.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۷۳، خطبه ۸۶.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۵۴، خطبه ۸۵.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۰، خطبه ۸۷.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۷۱، خطبه ۸۷.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۴۰    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۴۱.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۵۹۳.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۲۳۸.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۸۱.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۵۴، خطبه ۸۵.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۰۲، خطبه ۱۸۰.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۲۲، خطبه ۱۷۵.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۵۹، خطبه ۱۸۰.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۱، خطبه ۱۸۰.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۸۷.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۹۱.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۶۵۴.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۲۸۶.    
۳۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۷۲.    
۳۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۰، نامه ۲۸.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۳۶، نامه ۲۸.    
۳۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۸۶، نامه ۲۸.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۰۵، نامه ۲۸.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۴۹.    
۳۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۵۷.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۳۹۶.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۱۳.    
۴۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۹۴.    
۴۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۸۷، حکمت ۴۴۰.    
۴۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۷۳، خطبه ۸۶.    
۴۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۰۲، خطبه ۱۸۰.    
۴۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۰، نامه ۲۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مجج»، ج۲، ص۹۶۲.    






جعبه ابزار