محم بن محمد حلی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن محمد حلی (
۵۱۵ ـ
۵۹۷ هـ.ق) در حرفهٔ بزازی اشتغال داشت و به
بزاز معروف شد.
گاهی با نام‌های
ابن کمال یا
ابن کیّال نیز یاد شده است.
نزد استادان مشهوری مانند ابومحمد عبداللّه بن علی، حافظ ابوالعلاء همدانی، ابوالکرام شهرزوری، دعوان بن علی و
یحیی بن سعید قرطبی حدیث و قرائت آموخت.
در بغداد و حِلّه کرسی تدریس داشت و شاگردان فراوانی تربیت کرد که از جملهٔ آنان شریف داعی و ابوعبداللّه دبیثی هستند.
برخی منابع او را از علمای امامیه شمرده‌اند.
از آثار او می‌توان
مختصر التبیان فی تفسیر القرآن،
متشابه القرآن،
اللحن الخفی و
اللحن الجلیرا نام برد.
وی در
ذی الحجهٔ سال ۵۹۷ (هجری قمری) در حِلّه درگذشت.
ابوعبداللّه محمد بن محمد بن هارون حلّی بزّاز بغدادی معروف به
ابن کالدر سال ۵۱۵ (هجری قمری) در
بغداد به‌دنیا آمد؛ اما در حلّه رشد و پرورش یافت.۱
چون به حرفه بزازی اشتغال داشت به بزاز مشهور شد. ۲
بعضی منابع نیز او را
ابن کمال و
ابن کیّال نوشته‌اند. ۳
بر پایه گزارشی از ابن جزری (م
۸۳۳ هـ.ق) وی از مقریان کامل و برجسته روزگار خویش بود و افزون بر قرائت‌های صحیح، به قرائت‌های شاذ و نادر نیز توجه داشت و به آن اهتمام می ورزید.
گرچه در منابع صریحا به مذهب وی پرداخته نشده است، برخی وی را در زمره علمای امامیه به شمار آورده اند. ۵
حلّی حدیث و
قرائت را نزد استادان معروفی همچون ابومحمد عبداللّه بن علی، حافظ ابوالعلاء همدانی، ابوالکرام شهرزوری، دعوان بن علی و یحیی بن سعید قرطبی فرا گرفت و به زودی خود نیز از مقریان مشهور و از استادان ممتاز این فن گردید.
بغدادی در
بغداد و
حلّه کرسی تدریس برپا کرد و شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از آن میان می‌توان به کسانی همانند شریف داعی و ابوعبداللّه دبیثی اشاره کرد.
ابن دبیثی خود نقل می کند وی را در حلّه و بعضی شهرهای دیگر ملاقات کرده و قرائات عشر و حدیث را نزد وی فرا گرفته است. ۴
بزّاز آثار و تألیفاتی دارد که عبارت‌اند از:
• مختصر التبیان فی تفسیر القرآن؛
• متشابه القرآن؛
• اللحن الخفی و اللحن الجلی؛۷
اگر مختصر التبیان او تلخیص التبیان شیخ طوسی (م
۴۶۰) باشد، تشیع او تقویت می شود.
ابن کال سرانجام در ماه ذی الحجه سال ۵۹۷ (هجری قمری) در حلّه از دنیا رفت. ۶
ابن ابار، محمد بن عبدالله، التکملة لکتاب الصله،
پی نوشت ها
[۸] ـ التکمله لوفیات النقلة ۱ / ۴۰۳. ۲ ـ المختصر المحتاج الیه من تاریخ ابن الدبیثی ۶۹. ۳ ـ شذرات الذهب ۴ / ۳۳۳؛ تذکرة الحفاظ ۴ / ۱۳۴۸. ۴ ـ غایة النهایة فی طبقات القراء ۲ / ۲۵۶ ـ ۲۵۷. ۵ ـ طبقات اعلام الشیعه ۲ / ۲۸۶. ۶ ـ المختصر المحتاج الیه ۶۹. ۷ ـ الذریعه ۴ / ۲۴۵.
(دیگر منابع:
)
