• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مرق (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: (مقالات مرتبط).

مَرَق (به فتح میم و راء) از واژگان نهج البلاغه و از مشتقات آن کلمه در نهج البلاغه، مُروق (به ضم میم) به معنای نفوذ تير در هدف و خارج شدن از آن سوى می‌باشد. مَرَقَ‌ من الدِين يعنى از دين خارج شد به علت بدعتى يا ضلالتى و مارِقين (به کسر راء) از دين خارج شوندگان كه خوارج بودند. این کلمه هفت بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



مَرَق مُروق به معنای نفوذ تير در هدف و خارج شدن از آن سوى می‌باشد. مَرَقَ‌ من الدِين يعنى از دين خارج شد به علت بدعتى يا ضلالتى. مارِقين (به کسر راء) از دين خارج شوندگان كه خوارج بودند.


چنان‌كه حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرمايد: «أَنَا حَجِيجُ الْمَارِقِينَ، وَ خَصِيمُ الْمُرْتَابِينَ، عَلَى كِتَابِ اللهِ تُعْرَضُ الاَْمْثالُ، وَ بِمَا فِي الصُّدُورِ تُجَازَى الْعِبَادُ» «حجيج» به معنای دليل‌آور و خصم است. «من خصم خوارج و دشمن بیعت‌شکنان شکّاک هستم، كارهاى متشابه بر کتاب خدا عرضه مى‌شود (آن‌چه مطابق آن باشد پيروى مى‌گردد) و مردم در مقابل نيّت خود مجازات مى‌شوند.» (شرح‌های خطبه: )
محمد عبده در ذيل اين كلام گويد: آن حضرت خوارج را با برهان قاطع بريد و پيروزشان شد و آن حضرت در كارهايش بر حكم قرآن عمل كرد هر كس ملتزم به احكام قرآن باشد به خود حق نمى‌دهد كه به آن جناب اشكالى وارد كند.
و نيز فرموده: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مرا به قتال اهل تجاوز، بيعت‌شكن و اهل فساد امر فرمود: «فَأَمَّا النَّاكِثُونَ فَقَدْ قَاتَلْتُ، وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَقَدْ جَاهَدْتُ، وَ أَمَّا الْمَارِقَةُ فَقَدْ دَوَّخْتُ» «با ناکثان جنگيدم، با قاسطان نبرد كردم و مارقین‌ را كوبيدم.» (شرح‌های خطبه: )
درباره ملائکه فرموده: «وَ المَارِقَةُ مِنَ السَّماءِ العُلْيَا أَعْنَاقُهُمْ» «گردن‌هايشان در بلندى از آسمان دنيا گذشته و بالا رفته است.»
(شرح‌های خطبه: )
و حضرت فرموده: «لاَ تَمْرُقُوا مِنْهَا، وَ لاَ تَبْتَدِعُوا فِيهَا... فَإنَّ أَهْلَ الْمُرُوقِ مُنْقَطَعٌ بِهمْ عِنْدَ اللهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.» «از طريق حق خارج نشويد و در آن بدعت نگذاريد كه از دين خارج شوندگان روز قیامت از خدا بريده‌اند.» (شرح‌های خطبه: )


این کلمه در هفت مورد در «نهج» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۷۳.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۲۳۵.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۱۹۵.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۶، خطبه ۷۴.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۲۱، خطبه ۷۳.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۰۳، خطبه ۷۵.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۴۱، خطبه ۷۵.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۴۵.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۴۶.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۲۲۸.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۵، ص۲۲۸.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۱۷۰.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۲۱، خطبه ۷۳.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۸۱، خطبه ۱۹۰.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۰، خطبه ۱۹۲.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۷، خطبه ۱۹۲.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۰.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۲۳.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۸۸.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۲۴.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۸۲.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه ۱.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۳، خطبه ۱.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۱، خطبه ۱.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷، خطبه ۱.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ص۲۹۰.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ص۳۴۵.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۱۱۷.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۳۲.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ص۹۱.    
۳۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۹۱، خطبه ۱۷۶.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۱۳، خطبه ۱۷۱.    
۳۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۵۳، خطبه ۱۷۶.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹۱، خطبه ۱۷۶.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۴۴.    
۳۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۵۶.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۵۶۹.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله‌، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۲۰۸.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۲۷.    
۴۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۶، خطبه ۷۴.    
۴۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۷۲، خطبه ۱۹۲.    
۴۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه ۱.    
۴۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۹۱، خطبه ۱۷۶.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مرق»، ج۲، ص۹۷۳.    






جعبه ابزار