معانی الاخبار (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب حاضر از
شیخ صدوق ، ابو جعفر محمد بن علی بن حسین
بن بابویه قمی (۳۰۵- ۳۸۱ هجری)، از چهره‌های برجسته فقها و
روات شیعه در قرن چهارم هجری است.
این کتاب
مجموعه روایاتی است که از حضرت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه معصومین علیهم‌السّلام روایت شده و در شرح حدود پانصد اصطلاح از
اصطلاحات قرآنی ،
روایی ،
عقیدتی ،
فقهی و دیگر معارف اسلامی است، مانند:
معنای سبحان الله، معنای
حروف مقطعه ، معنای
من کنت مولاه فعلی مولاه و معنای بیع الحصاة و...
معانی الاخبار مانند دیگر کتاب‌های شیخ صدوق، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته و از معتبرترین
اصول روایی شیعه به شمار می‌آید و روایات آن در بسیاری از
مجموعه‌های بزرگ روایی شیعه مانند: «
کتب اربعه»، «
بحار الانوار» و «
وسائل الشیعه» آمده و به آن
استناد شده است.
این کتاب برای شناخت معانی اصطلاحات قرآنی، روایی، عقیدتی، فقهی و دیگر معارف اسلامی کتابی بس ارزشمند و قابل توجه است که با توجه به روایات اهل بیت رسول خدا، که تنها راه شناخت معارف و احکام اسلامی می‌باشد، نگاشته شده است.
شیخ صدوق، که یکی از بزرگ‌ترین روات شیعه به شمار می‌آید، در تمام عمر خود همتی جز
جمع آوری روایات اهل بیت
عصمت و
طهارت نداشت. وی با نگارش این کتاب و کتاب‌های فراوان دیگر در موضوعات مختلف خدمتی بزرگ در راه شناساندن معارف اصیل اسلام به جهانیان نموده است.
علامه مجلسی در این باره می‌فرماید: «کتاب‌های شیخ صدوق در حد
کتب اربعه می‌باشند و نام آنها در
اجازات روایی ما از مشایخ بزرگ شیعه موجود است و بسیاری از علما و فقهای شیعه از آن
روایت نقل کرده‌اند و به لطف خداوند نسخه‌های قدیمی و تصحیح شده‌ای از آن در اختیار ما می‌باشد.»
کلام شیخ آقا بزرگ
مرحوم
آقا بزرگ تهرانی در
الذریعه می‌فرماید: «کتاب معانی الاخبار نوشته شیخ صدوق، درگذشته به سال ۳۸۱ هجری می‌باشد. وی در این کتاب روایاتی که در تفسیر معانی حروف و الفاظ آمده را
جمع آوری نموده است. او این کتاب را در سال ۳۳۱ هجری نگاشته است. مولی
عبد النبی طسوجی نیز شرحی بر این کتاب نوشته است...»
این کتاب شامل ۸۰۹ حدیث است که در ضمن ۴۱۹ باب آمده است.
از جمله موضوعات کتاب می‌توان به:
معنای بسم الله الرحمن الرحیم، معنای
لوح و
قلم، معنای ازدواج نور با نور، معنای
جوانمردی و
مردانگی، معنای
وحدت و
تفرقه و معنای
سنت و
بدعت، معنای سخن حضرت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم که می‌فرماید: «اختلاف امت من رحمت است»، معنای
همسایه و حد همسایگی، معنای
غیبت و بهتان و... اشاره کرد.
۱- نسخه‌ای در
کتابخانه آستان قدس رضوی در
مشهد مقدس. این نسخه به خط شیخ
حر عاملی می‌باشد.
۲- نسخه‌ای در
کتابخانه علامه طباطبایی .
این نسخه را محمد بن محمد محسن بن مرتضی مشهور به
علم الهدی در تاریخ ۱۰۷۳ هجری تصحیح و مقابله نموده است.
۳- نسخه‌ای در
کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی .
نرم افزار
جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور).
