معجز (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معجز:(وَ مآ أَنْتُمْ بِمُعْجِزينَ) «معجز» از مادّه
«اعجاز» به معناى ناتوان ساختن ديگرى است،
اين كلمه گاهى در مواردى به كار مى‌رود كه
انسان مانع كار ديگرى شود، جلو او را بگيرد و او را به عجز در آورد. گاهى در موردى كه از چنگال كسى فرار كند و از دسترس وى بيرون رود و او را ناتوان سازد. و گاهى به اين صورت كه با پيش‌دستى كردن، طرف را به زانو در آورد و يا خود را در مصونيت قرار دهد. تمام اينها، چهره‌هاى مختلفى از معناى «اعجاز» و ناتوان ساختن طرف است، و در آيه فوق، همه اين معانى محتمل است؛ چرا كه هيچ گونه منافاتى ميان آنها نيست، يعنى شما به هيچ صورت نمى‌توانيد از عذاب او در امان بمانيد.
پس
«معجز» به معناى كسى است كه ديگرى را عاجز مى‌كند، و از آنجا كه افرادى كه فرار مى‌كنند و از قلمرو قدرت كسى بيرون مى‌روند، او را از تعقيب خود عاجز و ناتوان مى‌كنند واژه
«معجز» در اين گونه موارد نيز به كار مى‌رود.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با معجز:
(قَالَ إِنَّمَا يَأْتِيكُم بِهِ اللّهُ إِن شَاء وَ مَا أَنتُم بِمُعْجِزِينَ) (
نوح گفت: «اگر
خدا اراده كند، عذابش را خواهد آورد؛ و شما قدرت فرار از آن را نخواهيد داشت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله
(وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ) هم تنزيه ديگرى است براى خداى سبحان، و با اين حال جوابى نيز هست از تعجيزى كه كفار نسبت به نوح (ع) كردند، چون ظاهر بى اعتنايى كفار به انذار آن جناب از عذاب اليم اين است كه گويى خواسته‌اند بگويند تو هيچ كارى به ما نمى‌توانى بكنى.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَ مَا أَنتُم بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ لَا فِي السَّمَاء وَ مَا لَكُم مِّن دُونِ اللَّهِ مِن وَلِيٍّ وَ لَا نَصِيرٍ) (شما هرگز نمى‌توانيد از حوزه قدرت خداوند در زمين و آسمان بگريزيد؛ و براى شما جز خدا، سرپرست و ياورى نيست.»)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: اين آيه وصف آنان را در قيامت بيان مى‌كند هم چنان كه آيه قبل وصف خداى سبحان را در آن روز بيان مى‌كرد. يعنى شما نمى‌توانيد خدا را در آن روز عاجز كنيد، و فرار نموده، و از تحت حكومت و سلطنتش خارج شويد، و در اقطار زمين و آسمان پنهان گرديد. و جمله
وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي السَّماءِ یعنی شما نمى‌توانيد خدا را عاجز كنيد، نه در زمين و نه در آسمان.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «معجز»، ص۵۳۷.
