مفهوم مکان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بحث از انتفای حکم مقیّد به
مکان معین در غیر آن مکان را مفهوم مکان گویند.
مفهوم مکان، از اقسام
مفهوم مخالف و به معنای نفی طبیعی
حکم از
موضوع ، در خارج از مکان معین شده است، در صورتی که در
منطوق کلام، آن حکم برای همان موضوع و در مکان معین شده، اثبات شده باشد،
برای مثال، اگر کسی به
وکیل خود بگوید: «بعه فی مکان کذا»؛ این کالا را در فلان
شهر یا
کشور بفروش» و او تخلف کرده و آن را در مکان دیگری بفروشد،
عقد صحیح نیست.
در
کتاب «
الفصول فی الاصول » آمده است:
«مفهوم الزمان و المکان و هو نفی الحکم عما وقع خارجاً عنهما».
به این ترتیب، مفهوم مکان در جایی است که حکم، بر
مکان معلق شده باشد، مانند: «تصدق فی المسجد» که اگر
مفهوم مخالف داشته باشد، به معنای عدم
وجوب تصدق در غیر
مسجد است.
در مورد
حجیت مفهوم مکان دیدگاه‌ها مختلف است؛ برخی همانند «
شافعی » و صاحب «
البرهان » آن را حجت می‌دانند، ولی
علمای شیعه ، حجیت آن را نپذیرفته‌اند.
در
کتاب «
تمهید القواعد » آمده است:
«مفهوم الزمان و المکان حجة عند جماعة و مردود عند المحققین».
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک
اسلامی، برگرفته از مقاله «مفهوم مکان».
