• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مقابله (ادبیات)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ذکر دو یا چند معنای هماهنگ و در پی آوردن معانی مقابل آن‌ها را مقابله (ادبیات) گویند.



«مقابله» از انواع اسلوب بدیعی قرآن و آن جایی است که دو یا چند معنای هماهنگ با یکدیگر آورده سپس به ترتیب، معانی مقابل آن‌ها ذکر شود؛ مانند: (فاما من اعطی واتقی وصدق بالحسنی فسنیسره للیسری واما من بخل واستغنی وکذب بالحسنی فسنیسره للعسری)؛ «حال اگر کسی (مالی) بخشید و پروا و پرهیز ورزید و ( وعده ) بهشت را استوار داشت، زود است که راهش را به سوی خیر و آسانی هموار کنیم. و اما کسی که دریغ ورزید و بی نیازی کرد و بهشت را دروغ انگاشت، زود است که راهش را به سوی دشواری هموار کنیم»..


برخی مقابله را از انواع طباق شمرده و تفاوت آن دو را در این دانسته‌اند که طباق فقط با اضداد پدید می‌آید ولی مقابله اعم از اضداد و غیر آن است، و نیز طباق غالبا بین دو ضد مطرح می‌شود ولی مقابله، میان بیش از دو ضد است.


بعضی نیز مقابله را به سه نوع « مقابله نظیری »، « مقابله خلافی » و « مقابله نقیضی » تقسیم کرده‌اند.
توضیح هر یک از این واژه‌ها را در مدخل‌های مربوط بیابید.
[۵] بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۷۱۴.



۱. لیل/سوره۹۲، آیه۵ - ۱۰.    .
۲. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۳۲۷.    
۳. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۳، ص۴۵۸.    
۴. باقلانی، محمد بن طیب، ۳۳۸ - ۴۰۳ق، اعجازالقرآن، ص۸۷.    
۵. بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۷۱۴.



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «مقابله (ادبیات)».    



جعبه ابزار