مقاله شهیدی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وضع هيئت افعال موضوع له هيئت افعال
در افعال دو وضع قابل تصور است:
۱. وضع ماده، مانند: وضع «ض، ر، ب» در ضَرَبَ;
[۱] وضع هيئت، مانند: وضع هيئت «فعل» در ضَرَبَ
وضع در هيئت افعال نيز به دو صورت قابل تصور است:
أ) وضع هيئت فعل به صورت جمله فعليه، مانند: «ضرب زيد عمروا» كه نسبت بين فعل و فاعل، نسبت تامه است;
[۲] ب) وضع هيئت فعل مجرد از جمله، مانند: «ضرب» كه هيئت بر نسبت ناقصه دلالت كرده و سكوت بر آن صحيح نيست
[۳] [۴] بروجردى، حسين، نهاية الاصول، ص ۲۵
[۵] صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج ۱، ص ۳۰۶
صدر، محمد باقر، دروس فى علم الاصول، ج ۱، ص ۸۴.
وضع هيئت مشتق موضوعٌ له هيئت مشتق
اصوليون درباره وضع هيئت مشتق و اين كه آيا مشتق براى خصوص متلبس بالمبدأ فى الحال وضع شده يا براى اعم از آن و ما انقضى عنه المبدأ، اختلاف دارند; نظريه مشهور اصولى‌ها اين است كه مشتق براى خصوص متلبس بالمبدأ فى الحال وضع شده است.
در كتاب «فوائد الاصول» آمده است:
«فتحصل من جميع ما ذكرنا: انه لا محيص عن القول بوضع المشتق لخصوص المتلبس و لا يمكن عقلا وضعه للاعم»
[۶] نيز ر.ك: مشتق (اصول).
[۷] نائينى، محمد حسين، فوائد الاصول، ج ۱، ۲، ص ۱۲۴
خويى، ابوالقاسم، محاضرات فى اصول الفقه، ج ۱، ص (۲۴۸-۲۴۷).
صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج ۱، ص ۳۲۰.
