• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مقدمه وجوب(اصلی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقدمه وجوب، مقدمه دخیل در وجوب ذی المقدمه است.



مقدمه وجوب، مقدمه‌ای است که وجوب ذی المقدمه به آن بستگی دارد؛ یعنی تا مقدمه موجود نگردد، ذی المقدمه اتصاف به وجوب پیدا نمی‌کند؛ برخلاف مقدمه وجود که اتصاف ذی المقدمه به وجوب، به آن بستگی ندارد، ولی وجود ذی المقدمه در خارج بر آن متوقف است؛ برای مثال، استطاعت نسبت به حج ، مقدمه و شرط وجوب محسوب می‌گردد و تا مکلف تمکن مالی خاص (استطاعت) پیدا نکند حج بر او واجب نمی‌گردد. هم چنین، عقل ، قدرت و بلوغ که شرایط عامه تکلیف می‌باشد، نسبت به همه واجبات، مقدمه وجوب محسوب می‌گردد و تکلیف وجوبی متوجه شخص غیر عاقل، غیر قادر و غیر بالغ نمی‌گردد.
اصولیون، مقدمه وجوب را از بحث ملازمه بین مقدمه و ذی المقدمه از جهت حکم شرعی خارج می‌دانند، زیرا پیش از این که مقدمه وجوب تحقق پیدا کند، ذی المقدمه وجوبی ندارد تا بحث شود که آیا حکم وجوب ذی المقدمه به مقدمات سرایت می‌کند یا نه، و پس از تحقق مقدمه وجوب، ذی المقدمه واجب می‌گردد و سخن گفتن از سرایت وجوب از واجب به مقدمات، تحصیل حاصل است.

۱.۱ - واجب مشروط

واجب را نسبت به مقدمات وجوب، واجب مشروط گویند. درباره واجب مشروط دو دیدگاه وجود دارد:
۱. دیدگاه مشهور، که اصل وجوب را به حصول مقدمات وجوب مشروط دانسته و معتقد است تا زمانی که این مقدمات و شروط، حاصل نشود، وجوب و تکلیفی در کار نیست؛
۲. دیدگاه مرحوم « شیخ انصاری »، که اصل وجوب را مشروط نمی‌داند، بلکه آن را مطلق شمرده و این شرایط را، شرایط واجب دانسته و آنها را دو قسم می‌کند:
ا) شرایطی که مفروض الحصول و التحقق می‌باشد؛ یعنی اگر خودبه خود حاصل شد، انجام ذی المقدمه واجب می‌گردد، مانند: فرا رسیدن وقت نسبت به نماز .
ب) شرایطی که بر مکلف لازم است آنها را تحصیل کند، مانند: وضو نسبت به نماز، یا پیمودن راه نسبت به حج .
[۴] سجادی، جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، ج۴، ص۳۳۹.
[۷] شهابی، محمود، تقریرات اصول، جزء ۲، ص۶۶.
[۹] حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج۲، ص۱۱۹.
[۱۲] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۴، ص (۵۴۴-۵۴۲).
[۱۳] فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۲، ص۱۸۴.



۱. مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، ج۱، ص۳۵۸.    
۲. صدر، محمد باقر، بحوث فی علم الاصول، ج۲، ص (۱۷۷-۱۷۵).    
۳. صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، ج۲، ص۲۳۶.    
۴. سجادی، جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، ج۴، ص۳۳۹.
۵. مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۱، ص۲۵۴.    
۶. عراقی، ضیاء الدین، نهایة الافکار، ج۱، ص۲۹۲.    
۷. شهابی، محمود، تقریرات اصول، جزء ۲، ص۶۶.
۸. مشکینی، علی، اصطلاحات الاصول، ص۲۵۷.    
۹. حکیم، محمد سعید، المحکم فی اصول الفقه، ج۲، ص۱۱۹.
۱۰. طباطبایی قمی، تقی، آراؤنا فی اصول الفقه، ج۱، ص۱۳۲.    
۱۱. میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، قوانین الاصول، ج۱، ص۱۰۰.    
۱۲. فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۴، ص (۵۴۴-۵۴۲).
۱۳. فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۲، ص۱۸۴.



فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از « مقدمه وجوب ».



جعبه ابزار