ملاک نفسیت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معیار نفسی بودن
حکم شرعی را ملاک نفسیت گویند.
ملاک نفسیت، به معنای معیاری است که وجود آن؛ سبب
نفسیت حکم شرعی می‌گردد.
درباره ملاک نفسیت
وجوب و سایر
احکام شرعی اختلاف است؛
برخی معتقدند ملاک نفسی بودن وجوب مثلا این است که
بعث و تحریک اعتباری به
واجب ، به لحاظ خودش باشد نه به جهت رسیدن به یک واجب دیگر (که آن واجب دیگر، بدون وجود این واجب، نمی‌تواند تحقق پیدا کند).
مرحوم «
آخوند خراسانی » معتقد است هر چند در
آیات و
روایات ، برای
واجب‌های نفسی آثار و ویژگی‌هایی شمرده شده است، مانند: «ان الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر» یا «الصلاة قربان کل تقی»، اما
ایجاب و الزام این واجب‌ها برای این آثار و ویژگی‌ها نیست بلکه برای عنوان حَسَنی است که بر آنها منطبق است و اگر این عنوان
حسن به آن ها ارائه شود، آنها
حکم می‌کنند که فاعل آن استحقاق
مدح و تارک آن استحقاق
ذم دارد؛
بنابراین، ملاک نفسی بودن نزد
عقلا دو چیز است:
۱. داشتن عنوان حسن؛
۲. تعلق حکم وجوب بر عنوان حسن.
به خلاف
واجب‌های غیری که در آن ها اساساً عنوان حسن وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد، در تعلق وجوب به موضوع تاثیری ندارد.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «ملاک نفسیت».
