منی (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَنی از
واژگان قرآن کریم به معنی
تقدیر و اندازه‌گيرى است. از مشتقات این ماده که در
قرآن آمده
تمنّى به معنای
آرزو کردن می‌باشد.
مَنى (بر وزن فلس) به معنى تقدير و اندازه‌گيرى است. «منى لك المانى» يعنى اندازه‌گير براى تو اندازه گيرى كرد.
نطفه را از آن منىّ گويند كه با
قدرت خداوندى اندازه‌گيرى شده است.
(أَ لَمْ يَكُ نُطْفَةً مِنْ مَنِيٍ يُمْنى) «آيا آب كمى نبود از اندازه گرفته شده‌اى كه اندازه گرفته می‌شود؟»
(وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ‌الذَّكَرَ وَ الْأُنْثى. مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنى) «و او آفريد دو جفت
نر و
ماده را از آب اندكى آن‌گاه كه تقدير و اندازه‌گيرى می‌شود.»
به نظر می‌آيد:
(يُمْنى) و
(تُمْنى) در دو آيه فوق اشاره به آن است كه دست تقدير پيوسته نطفه را در هر مرحله اندازه‌گيرى می‌كند؛ زيرا فعل مضارع دلالت بر استمرار دارد.
طبرسی در ذيل آيه دوم فرموده: منى به معنى تقدير است؛ شاعر گويد:
«حتّى تبيّن ما يمنى لك المانى»
تا بدانى اندازه‌گير چه چيز براى تو اندازه می‌گيرد.
مرگ را از آن منيّه گويند كه مقدّر و اندازه‌گيرى شده است.
بعضى آن را ريخته شدن گفته‌اند از «امنى الدّماء: اراقها» يعنى خون‌ها را ريخت؛ آن وقت معنى چنين می‌شود: از منىّ‌اى كه در
رحم ريخته می‌شود، به نظر نگارنده معنى اوّل بهتر است ولى در
(أَ فَرَأَيْتُمْ ما تُمْنُونَ) (آيا از نطفه‌اى كه در رحم مى‌ريزيد آگاهيد؟!)
به معنى ريختن است؛ يعنى: «خبر دهيد از نطفه‌ای كه در رحم مى‌ريزيد.»
تمنّى آرزو كردن است؛ زيرا كه آرزو شده در ذهن انسان اندازه‌گيرى و مصوّر می‌شود.
(وَ لَقَدْ كُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَلْقَوْهُ) «پيش از ملاقات مرگ، مرگ را آرزو می‌كرديد.»
(وَ لا تَتَمَنَّوْا ما فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلى بَعْضٍ) (امتيازات و برتريهايى را كه خداوند براى بعضى از شما بر بعضى ديگر قرار داده آرزو نكنيد.)
ظاهراً مراد فرق‌هاى است كه در
خلقت ميان زنان و مردان وجود دارد و يا راجع به پيشرفت در مال و اختلاف تقسيم
ارث است. رجوع شود به تفاسير.
•
قرشی بنایی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «منی»، ج۶، ص۲۹۵.
