مهدی اخوان ثالث
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مهدی اخوان استاد دانشگاه و
شاعر معاصر، متولد ۱۳۰۷ هـ.ش در
مشهد می‌باشد.
مهدی اخوان در سال ۱۳۰۷هـ . ش. در مشهد متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همین شهر گذراند و در سال ۱۳۲۶هـ . ش. دوره هنرستان را در رشته آهنگری در
مشهد به پایان برد و همانجا در همین رشته آغاز به کار کرد؛ سپس به
تهران آمد آموزگار شد و در تهران و اطراف آن به تدریس پرداخت. در سال ۱۳۲۹
ازدواج کرد و در سال ۱۳۳۳ برای بار چندم به اتهام سیاسی زندانی شد. پس از آزادی از
زندان در سال ۱۳۳۶ به کار در
رادیو پرداخت و مدتی بعد به تلویزیون
خوزستان منتقل شد. وی در سال ۱۳۵۳ از خوزستان به تهران بازگشت و این‌بار در رادیو و تلویزیون ملی ایران به کار پرداخت. در سال ۱۳۵۶ در دانشگاه‌های تهران ملی و تربیت معلم به تدریس
شعر سامانی و معاصر روی آورد؛ در سال ۱۳۶۰ بازنشسته شد. در سال ۱۳۶۹ به دعوت خانه فرهنگ آلمان برای برگزاری شب شعری از تاریخ ۴ تا ۷ آوریل برای نخستین‌بار به خارج رفت و سرانجام چند ماهی پس از بازگشت از
سفر در شهریور ماه جان سپرد و در
توس در کنار آرامگاه
فردوسی به خاک سپرده شد. از وی ۴
فرزند به یادگار مانده است.
اخوان ابتدا شعرهایی در قالب‌های سنتی، مثل
قصیده،
رباعی و... می‌سرود و از نظر زبانی احیاگر سبک فخیم و
استوار خراسانی بود؛ کم‌کم در اثر آشنایی با
نیما یوشیج، به سرودن شعر نو روی آورده و با درک انقلاب ادبی نیما، به تشریح تئوری افکار نیما در قالب مقالاتی پرداخت و خود یکی از وفادارترین شاگردان نیما محسوب می‌شود. زبان شعر اخوان، بسیار غنی و فخیم و تقریباً بی‌نقص است. تسلط او بر
زبان فارسی باعث شد که از عهد‌ه‌ی پیچ و خم‌ها و احیاناً سکت‌های زبانی که بعضاً در شعرا اتفاق می‌افتد، به موفقیت برآید.
اخوان، تعلق خاطر بسیاری به گذشته‌ی ایران-
ایران باستان- دارد. او طرز فکر خاص خودش را دارد ولی در مجموع آنچه او را به گفتن شعر برمی‌انگیزد، مثل هر شاعر متعهد دیگر، دردها و رنج‌های مردم است. شعر اخوان انعکاس دهنده تحولات سیاسی و اجتماعی عصر اوست، به عنوان مثال، شعر معروف او «زمستان»، فضای استبدادی و خفه‌کننده‌ی بعد از
کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را به تصویر می‌کشد.
اخوان برخلاف نیما شاعری ناامید است. نیما وقتی از
شب حرف می‌زند از سیاهی حاکم بر جامعه نگران است، به دمیدن صبحی – اگر چه دور – امیدوار است و همواره پی دریچه‌ای می‌گردد؛ اما، اخوان به دلیل علاقه زیاد به
فرهنگ ایران باستان با تمام چشم‌اندازهای با شکوه آن، از وضعیت نابسامان ایران آن روز، ناراضی و یکسره از بهبود اوضاع ناامید است و در
شعر او روحیه‌ی یاس اجتماعی به چشم می‌خورد.
در مجموع و در این مجال کم می‌توان گفت: اخوان ثالث در حیطه‌ی ساخت شعری، آنچه به عنوان علم شعر از آن یاد می‌شود، شاعری است موفق. سبک او، زبانش و فضای شعریش متعلق به خود اوست، بر ساخته با دستان او؛ و از نظر معنا، و محتوای شعری، شاعری است به شدت اجتماعی و پر تب و تاب.
ارغنون، زمستان، آخر شاهنامه، از این اوستا و....
(۱) طاهباز، سیروس، دیدار و شناخت م. امید، تهران، ناشر: گردآورنده (طاهباز)، ۱۳۷۰ (چاپ اول).
(۲) موسوی، حافظ، مهدی اخوان ثالث (چهره‌های قرن بیستمی)، تهران، قصه، ۱۳۸۱.
(۳) پژوم، جعفر، نامی و نامه‌ای از مهدی اخوان ثالث، تهران، سایه، چاپ اول، ۱۳۷۰.
(۵) طاهباز، سیروس، دفترهای زمانه، تهران، پارس، ۱۳۴۷.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «مهدی اخوان ثالث»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۳.
