مولانایوسف بدیعیسمرقندی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بدیعی سمرقندی، مولانا یوسف ادیب و سخنور
قرن نهم میباشد.
در اَنْدِجان زاده شد و در همانجا به نوجوانی رسید
و ازینرو عده ای از معاصران او را بدیعی اندجانی خواندهاند.
در نوجوانی به
سمرقند رفت و به تحصیل فنون ادبی پرداخت
و در همانجا با
مولانا صفایی، همشهریِ شاعرش، آشنا شد.
پیوند دوستانهاش با صفایی، به حدّی عمیق بود که ظریفانِ
هرات بدیعی را، به
تخلص و
شهرت، صفایی میخواندند و او از این
نسبت میرنجید.
این روش نامگذاری در خصوص دوستانی که یکی کمسالتر از دیگری باشد تاکنون در میان هرویان رایج است. او از خردسالی به
شعر و شاعری روی آورد. هرچند امیرعلی شیرنوایی
اشعار خردسالیش را خام و ناپخته میداند، پس از وقوف به فن شعر و
عروض، شعرش پخته و مقبول شده است.
بدیعی در عهد
بایسنغر (۷۹۹ـ۸۳۷) به هرات رفت و در زمره سخنوران مقرّب او درآمد
و به قولی صاحب صلاحیت شد.
او به فن
معمّا، از فنون رایج ادبی آن عصر، تسلّط کامل داشت و در تبیین قواعد معمّا نیز رسالهای تألیف کرده است که معاصرانش آن را مفید دانستهاند.
علاوه برآن، تتبّعش از قصیده مرآة الصفاء نیز مشهور است.
او در اواخر
عمر به
سرخس رفت و در ۸۹۷ در همانجا درگذشت و در
خانقاه مزار
بابالقمان سرخسی دفن شد.
ازینرو بعضی از متأخران او را به آن
شهر منسوب کرده و بدیعی سرخسی خواندهاند.
(۱) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۲) امیرعلی شیر نوایی، تذکرة مجالس النفائس، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۲۳ ش.
(۳) غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران ۱۳۶۲ ش.
(۴) عبدالرسول خیامپور، فرهنگ سخنوران، تبریز ۱۳۴۰ ش.
(۵) دولتشاه سمرقندی، کتاب تذکرة الشعراء، چاپ محمد رمضانی، تهران ۱۳۳۸ ش.
(۶) سعید نفیسی، تاریخ نظم و نثر فارسی در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری، تهران ۱۳۶۳ ش.
(۷) علیقلی واله داغستانی، ریاض الشعراء، نسخه خطی کتابخانه ملی ملک، ش ۴۳۰۱.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «مولانایوسف بدیعیسمرقندی»، شماره۸۱۹.