مَرْصَد (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَرْصَد:(لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ) «مَرْصَد» از مادّه «
رَصَد»
به معناى «راه» و يا «كمينگاه» است.
(فَإِذَا انسَلَخَ الأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُواْ الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُواْ لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تَابُواْ وَ أَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَ آتَوُاْ الزَّكَاةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ) (و هنگامى كه ماه‌هاى
حرام پايان گرفت،
مشرکان را هر جا يافتيد به قتل برسانيد؛ و آن‌ها را اسير سازيد؛ و محاصره كنيد؛ و در هر كمينگاه، بر سر راه آن‌ها بنشينيد. ولى اگر
توبه كنند، و
نماز را برپا دارند، و
زکات را بپردازند، آن‌ها را رها سازيد؛ زيرا
خداوند آمرزنده و مهربان است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: مرصد اسم مكان از ماده رصد و به معناى آمادگى براى مراقبت است.
راغب در
مفردات مى‌گويد: كلمه رصد به معناى آماده شدن براى پائيدن و مراقبت است،
و كلمات رصد له و ترصد و ارصدته له همه به اين معنا است، در همين معنا خداى تعالى فرموده:
(إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ)و در آيه
(إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصادِ) اشاره است به اين‌كه هيچ پناه و مفرى از عذاب خدا نيست. كلمه رصد هم به معناى اسم فاعل استعمال مى‌شود و هم اسم مفعول، هم در مفرد به كار مى‌رود و هم در جمع و در آيه
(يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً) با همه اينها يعنى مفرد و جمع فاعل و مفرد و جمع مفعول مى‌سازد، و كلمه مرصد به معناى موضع كمين گرفتن است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «مَرْصَد»، ص۵۲۰.
