مُتَشاکس (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُتَشاکس: (شُرَكآءُ مُتَشاكِسُونَ) «مُتَشاکس» از مادّه «
شکس» به كسانى گفته مى‌شود كه، با عصبانيت و بد خلقى به جر و بحث و نزاع مشغولند.
(ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَّجُلًا فِيهِ شُرَكَاء مُتَشَاكِسُونَ وَ رَجُلًا سَلَمًا لِّرَجُلٍ هَلْ يَسْتَوِيَانِ مَثَلًا الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ) (
خداوند مثالى زده است: مردى را كه مملوک شريكانى است كه درباره او پيوسته با هم نزاع دارند و مردى كه تنها تسليم يک نفر است، آيا اين دو يكسان هستند؟!
حمد و ستايش مخصوص خدا است، ولى بيشتر آنان نمى‌دانند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
راغب مى‌گويد: كلمه شكس (به فتح حرف اول و كسر حرف دوم) به معناى شخص بد اخلاق است. و در قرآن جمله(شُرَكاءُ مُتَشاكِسُونَ) معنايش شركايى است كه از بد خلقى هميشه با هم مشاجره داشته باشند.
و كلمه سلم را به چيزى تفسير كرده‌اند كه از آن يک نفر و ملک خالص او باشد، نه اين‌كه جمع كثيرى در آن شريک باشند. اين آيه متضمن مثلى است كه خداى تعالى براى
مشرک و
موحد زده، مشركى كه ارباب و آلهه متعدد و مختلف مى‌پرستد كه همه در شخص وى شريك هستند و بر سر او با هم مشاجره دارند. اين خدا او را دستور مى‌دهد كارى را انجام دهد و آن خداى ديگر از آن عملش نهى مى‌كند، و هر يک از خدايان مى‌خواهند كه مشرک نامبرده بنده خصوصى او باشد و تنها او را خدمت كند و موحدى كه خالص در اختيار يک مخدوم است و احدى با آن مخدوم در وى شركت ندارد، در نتيجه موحد تنها او را بر طبق اراده‌اش خدمت مى‌كند بدون اين‌كه كسى با خدا بر سر او منازعه داشته باشد و نزاعش منجر به حيرت گردد. پس مشرک مردى است كه شركايى متشاكس دارد و موحد مردى است كه سلم براى يكى است و اين دو مرد وضعى يكسان ندارند، بلكه وضع آن‌كه خالص براى يک نفر است بهتر است از وضع آن بيچاره‌اى كه در اختيار چند نفر است و اين يک مثل ساده و همه كس فهم است، چيزى كه هست با دقت در آن از يک
برهان عقلى سر درمى‌آورد، برهانى كه آيه
(لَوْ كانَ فِيهِما آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتا) بر نفى تعدد ارباب و آلهه اقامه كرده است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مُتَشاکس»، ص۵۰۱.
