نظریه اقامه حدود
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
موضوع
اقامه حدود یا تعطیل آن در
زمان غیبت معصومین علیه‌السّلام از مسائل پرماجرا در
فقه امامیه است.
ماجرای اقامه حدود به اندازه‌ای حاد است که
فقهای امت را در دو جناح متقابل، به صف بندی و ارائه نظریات کاملا متفاوت در قبال یکدیگر واداشته است و متاسفانه در برخی مواقع فقها از تسامح و تحمل خارج شده، اندکی به کلماتی شبیه به تلخ گویی وادار شده‌اند.
محقق حلی ،
فقیه نامدار قرن هفتم هجری، در کتاب
شرایع به طور قاطع می‌گوید:
لا یجوز لاحد اقامة الحدود الا الامام علیه‌السّلام فی وجوده او من نصبه لاقامتها؛
در زمان حضور امام علیه‌السّلام هیچ کس جز او یا کسی که از سوی او برای این سمت منصوب شده، مجاز نیست که اقامه حدود نماید.
سپس قول به جواز اقامه حدود در زمان غیبت را به افرادی بدون ذکر نام منتسب می‌سازد؛ به شرح زیر:
و قیل یجوز للفقهاء العارفین اقامة الحدود فی حال الغیبه؛
گفته شده که فقیهان آگاه(جامع الشرائط) می‌توانند در حال غیبت امام معصوم علیه‌السّلام اقامه حدود نمایند.
همچنین در اثر دیگرشان،
مختصر النافع ، می‌فرماید:
و کذا الحدود لا ینفدها الا الامام او من نصبه و قیل یقیم الرجل الحد علی زوجته و ولده و مملوکه و کذا قیل یقیم الفقهاء الحدود فی زمان الغیبه اذا امنوا.
محقق حلی در هر دو متن فوق با تعبیر «قیل» و عدم ذکر قائل یا قائلین آن، علاوه بر آنکه مخالفت خود را مطرح می‌سازد، قول مقابل را ناچیز، نادر و شاذ معرفی می‌نماید.
صاحب جواهر ، فقیه بزرگ
شیعه در
قرن سیزدهم، پس از رد نادر و شاذ بودن نظریه جواز اقامه، آن را به قول مشهور فقیهان امامیه منتسب می‌سازد و دلایل محکمی به نفع آنان مطرح می‌کند و آنگاه که خویشتن را در اثبات نظریه مطلوب، پیروز و موفق می‌بیند، رو به مخالفین کرده، چنین می‌گوید:
فمن القریب وسوسة بعض الناس فی ذلک، بل کانه ما ذاق من طعم الفقه شیئا، و لا فهم من لحن قولهم و رموزهم امرا... و بالجمله فالمسالة من الواضحات التی لا یحتاج الی ادلة؛(با توجه به آن چه گذشت) شگفتا که بعضی در این امر
وسواس به خرج می‌دهند؛ بلکه گویی(این گونه افراد) نه چیزی از طعم فقاهت چشیده‌اند و نه از لحن گفتار ائمه و رموز کلمات آنان چیزی فهمیده اند...
خلاصه آنکه مساله از واضحات(مسلمات) است و نیازی به اقامه دلایل ندارد.
ولی جالب است بدانید که علی رغم ابهت و
عظمت فقهی صاحب جواهر، موضوع خاتمه نیافته و به مقتضای تحرک و پویایی که گوهر امتیازبخش فقه امامیه است، پس از ایشان توسط فقیهان ارباب نظر تعقیب شده است؛ نه از تلخ گویی صاحب جواهر هراسی نموده‌اند و نه به واضح و مسلم نگری ایشان بسنده کرده‌اند؛ بلکه با کمال دقت نظر به
پژوهش و ژرف نگری پرداخته‌اند، دلایل ذکر شده توسط ایشان را بازبینی نموده و هر یک از مخالف و موافق نتیجه
اجتهاد خود را آزادانه اعلام داشته‌اند. برخی موافق و همراه ایشان شده و برخی به صراحت، دلایل ایشان را مخدوش و مردود شناخته، نظر بر منع جواز اجرای حدود در زمان غیبت
معصوم علیه‌السّلام داده و تعطیل را مرجح دانسته‌اند.
قواعد فقه،ج ۴،ص ۲۸۳،برگرفته از مقاله«نظریه اقامه حدود»
