• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نکس (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





نَکْس‌ (به فتح نون و سکون کاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای وارونه كردن است. این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



نَکْس‌: به معنای وارونه كردن است. «نكَسَهُ‌ نَكْساً: جعل اسفلهُ‌ اعلاهُ‌» نَكَسَ رأس: پایين انداختن سر است.


بعضی از مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده‌اند به شرح ذیل می‌باشند.

۲.۱ - خطبه ۱

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره ملائکه فرموده: «ناكِسَةٌ دُونَهُ أَبْصارُهُمْ.» «در نزد عظمت عرش چشم‌هايشان پایين انداخته است.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - خطبه ۲۲۹

حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده: «وَ بادِرُوا بِالاَْعْمالِ عُمُراً ناكسِاً، أَوْ مَرَضاً حَابِساً» «عجله كنيد با اعمال خوب به عمرى كه وارونه كننده و يا به مرضى كه از عمل باز دارنده است.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - نامه ۳۰

حضرت به معاویه مي‌نويسد: «فإِنَّ لِلطّاعَةِ أَعْلاَماً واضِحَةً .... وَ غايَةً مُطَّلَبَةً، يَرِدُها الاَْكْياسُ، وَ يُخالِفُها الاَْنْكاسُ» نكس (مثل جسر) آدم پست و رذيل، يعنى «زيرک‌ها به آن غايت وارد مى‌شوند، و آدم‌هاى پست با آن مخالفت مى‌كنند.» (شرح‌های نامه:)


این کلمه سه بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۶۵.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۴، ص۱۱۹.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۴۸۶.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه۱.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۳، خطبه۱.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱، خطبه۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷، خطبه۱.    
۸. ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۹۰.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۴۷.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۱۵۹.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۶.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۹۱.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۶۳، خطبه ۲۲۹.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۲۵۰، خطبه ۲۲۵.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۵۱، خطبه ۲۳۰.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۴۹.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۸۵.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۹۰.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۴۸۹.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۴۱۸.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۵.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۸، نامه ۳۰.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۴۱، نامه ۳۰.    
۲۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۹۰، نامه ۳۰.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۱۱، نامه ۳۰.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۷۵.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۷۹.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۹، ص۴۵۳.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۸۴.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۶.    
۳۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱، خطبه۱.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۶۳، خطبه ۲۲۹.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۲۸، نامه ۳۰.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نکس»، ج۲، ص۱۰۶۵.    






جعبه ابزار