هَمّاز (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هَمّاز:
(هَمَّازٍ مَّشَّاء بِنَمِيمٍ) هَمّاز: صيغه مبالغه از ماده
«همز» (بر وزن طنز) به معنى «بسيار غيبت‌كننده و عيب‌جوينده» است. پيش از اين پيرامون واژه
«همز» سخن گفتيم.
به موردی از کاربرد
هَمّاز در
قرآن، اشاره می‌شود:
(هَمَّازٍ مَّشَّاء بِنَمِيمٍ) (كسى كه بسيار عيبجو و سخن چين است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
حلاف به معناى كسى است كه بسيار سوگند مى‌خورد و لازمه بسيار سوگند خوردن در هر امر مهم و غير مهم و هر حق و باطل، اين است كه
سوگند خورنده احترامى براى صاحب سوگند قائل نباشد و چون سوگندها به نام
خدا بوده، پس معلوم مى‌شود سوگند خورنده، عظمتى براى خداى عز و جل قائل نيست و همين بس است براى رذلى او و رذالت اين صفت.
و كلمه
مهین از مصدر مهانت يعنى
حقارت است و منظور از آن، حقارت رأى و كوتاهى فكر است. ولى بعضى گفته‌اند: به معناى كسى است كه بسيار شرارت كند.
بعضى ديگر گفته‌اند: به معناى
کذاب است.
و كلمه هماز صيغه مبالغه از ماده همز است و اين ماده به معناى
عیب‌جویی و طعنه زنى است، پس هماز يعنى بسيار عيبجو و طعنه‌زن. و بعضى گفته‌اند: همز به معناى خصوص طعنه زدن با اشاره چشم است. بعضى ديگر گفته‌اند: به معناى
غیبت كردن است.
در
آیه مورد بحث، خداوند تأكيد مى‌فرمايد كه از عيبجويان سخن‌چين نبايد پيروى كرد، چنان‌كه در حديثى از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مى‌خوانيم: «آيا شما را به شريرترين افراد شما خبر دهم؟ گفتند: آرى اى رسول خدا. فرمود: آن‌هايى كه بسيار سخن‌چينى مى‌كنند، در ميان دوستان جدايى مى‌افكنند و براى افراد پاک و
بی‌گناه در جستجوى عيوبند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «هَمّاز»، ج۴، ص۶۰۰.
