پدر شوهر (قرآن) (خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پدر شوهر
پدر شوهر يا پدر شوى
[۱] ، پدر مردى است كه زن با او ازدواج كرده؛ ازدواج دائم باشد يا موقت (متعه).
[۲] قرآن از پدر شوهر در يك آيه به صورت صريح نام برده: «اَو ءاباءِ بُعولَتِهِنَّ»(نور:۳۱) و در آيه‌اى ديگر هرچند به‌صراحت ذكر نشده؛ ولى مخاطب آيه پدر شوهر است: «حُرِّمَت عَلَيكُم ... حَلئِلُ اَبنائِكُمُ».(نساء:۲۳) در اين دو آيه پاره‌اى از احكام مربوط به پدر شوهر آمده است.
احكام فقهى
۱. حرمت ازدواج با همسر پسر:
ازدواج پدر شوهر با همسر پسرش حرام است: «حُرِّمَت عَلَيكُم... و حَلئِلُ اَبنائِكُمُ الَّذينَ مِن اَصلـبِكُم».(نساء: ۲۳) «حلائل»جمع «حليله» است كه به نظر برخى تنها زوجه را در بر مى‌گيرد و شامل كنيز نمى‌شود
[۳] ؛ اما برخى ديگر آن را به معناى هر زنى دانسته‌اند كه آميزش با وى بر شخص حلال است، از اين‌رو برآن‌اند كه شامل كنيز متعلق به پسر هم مى‌شود.
[۴] در حرمت اين ازدواج تفاوتى ميان عقد دائم يا موقت
[۵] و صحيح يا فاسد نيست و در همه اين موارد همسر پسر بر پدر او حرام است
[۶] ؛ همچنين به‌نظر فقيهان شيعه و اهل سنت با وقوع عقد، زن‌بر‌پدر شوهر حرام ابدى مى‌شود، هرچند آميزش صورت نگرفته باشد.
[۷] حرمت ازدواج افزون بر پدر شوهر شامل اجداد وى نيز مى‌شود
[۸] ، زيرا «اَبنائِكُم»در آيه فرزندان با واسطه و بىواسطه را شامل مى‌گردد.
[۹] قيد «مِن‌اَصلـبِكُم»در‌آيه براى اخراج فرزند خوانده آمده است
[۱۰] ، بنابراين ازدواج شخص با همسر پسر خوانده خود جايز است، چنان‌كه قرآن در آيه ۳۷ احزاب(احزاب :۳۷)از ازدواج پيامبر(صلى الله عليه وآله) با همسر زيدبن حارثه، پسر خوانده خود ياد كرده است كه اين ازدواج براى باطل كردن سنت ناپسند جاهلى مبنى بر حرمت ازدواج با همسر پسر خوانده صورت گرفت
[۱۱] : «فَلَمّا قَضى زَيدٌ مِنها وطَرًا زَوَّجنـكَها لِكَى لا يَكونَ عَلَى المُؤمِنينَ حَرَجٌ فى اَزوجِ اَدعيائِهِم اِذا قَضَوا مِنهُنَّ وطَرًا».برخى فقها همسر پسر رضاعى را نيز مصداق «حَلائِل اَبناءِكم»دانسته و ازدواج پدر شوهر را با او حرام دانسته‌اند
[۱۲] و برخى ديگر اين حكم را از روايات استفاده كرده‌اند.
[۱۳] ۲. محرميت پدر شوهر با همسر فرزند:
پدر شوهر از محارم همسر فرزند است، از اين رو وى مى‌تواند زينت خود را در برابر پدر شوهر آشكار كند: «و لايُبدينَ زينَتَهُنَّ اِلاّ لِبُعولَتِهِنَّ اَو ءابائِهِنَّ اَو ءاباءِ بُعولَتِهِنَّ».(نور: ۳۱) مراد از زينت در اين آيه به نظر فقها زينتهاى باطن و مواضع آن است
[۱۴] ؛ اما در اين مورد اقوال گوناگون ديگرى نيز مطرح است. حكم محرميت• ميان اجداد شوهر و همسران و نوادگان آنان نيز برقرار است
[۱۵] ؛ همچنين از آيه ۳۱ نور(نور:۳۱) استفاده مى‌شود كه نگاه كردن پدر شوهر به زينتهاى همسر فرزندش جايز است
[۱۶] ؛ اما درباره محدوده نگاه جايز و حرام آراى گوناگونى وجود دارد؛ فقيهان اماميه و بيشتر فقيهان اهل سنت برآن‌اند كه به جز عورت نگاه كردن به تمام بدن زنان محرم بدون ريبه جايز است
[۱۷] ؛ اما برخى از فقيهان اهل سنت گفته‌اند كه پدر شوهر يا محارم ديگر به جز صورت و دستها و پستان در حال شير دادن نمى‌توانند به جاهاى ديگر بدن محارم نگاه كنند.
[۱۸]
منابع
احكام القرآن، ابن عربى؛ احكام القرآن، جصاص؛ بدائع الصنائع فى ترتيب الشرائع؛ التبيان فى تفسير القرآن؛ تذكرة‌الفقهاء؛ تفسير التحرير و التنوير؛ التفسير الكبير؛ جامع البيان عن تأويل آى القرآن؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى؛ الحدائق الناضرة فى احكام العترة الطاهره؛ زبدة‌البيان فى براهين احكام القرآن؛ العروة الوثقى؛ فرهنگ فارسى؛ فقه‌القرآن؛ كشف اللثام عن قواعد الاحكام؛ لغت‌نامه؛ المبدع شرح المقنع؛ المبسوط؛ مجمع‌البيان فى تفسيرالقرآن؛ المجموع فى شرح‌المهذب؛ مختلف الشيعة فى احكام الشريعه؛ المغنى والشرح الكبير؛ نهاية المرام فى شرح مختصر شرائع الاسلام.
[۱۹] لغت نامه، ج ۴، ص ۴۷۲۹؛ فرهنگ فارسى، ج ۱، ص ۷۰۸، «پدر شوهر».
[۲۰] العروة الوثقى، ج ۲، ص ۶۶۰.
[۲۱] احكام القرآن، جصاص، ج ۲، ص ۱۸۵.
[۲۲] التفسير الكبير، ج ۱۰، ص ۳۴؛ زبدة‌البيان، ص ۶۶۵.
[۲۳] مختلف الشيعه، ج ۷، ص ۶۲؛ العروة الوثقى، ج ۲، ص ۶۶۰.
[۲۴] تفسير قرطبى، ج ۵، ص ۷۵، المبدع، ج ۶، ص ۱۲۹.
[۲۵] فقه القرآن، ج ۲، ص ۸۵؛ العروة الوثقى، ج ۲، ص ۶۶۰ ـ ۶۶۱؛ المغنى، ج ۷، ص ۴۷۴.
[۲۶] احكام القرآن، جصاص، ج ۲، ص ۱۸۵؛ التبيان، ج ۳، ص ۱۵۸؛ زبدة‌البيان، ص ۶۶۵.
[۲۷] تذكرة الفقهاء، ج ۲، ص ۴۳۷ ؛ تذكرة الفقهاء، ج ۲، ص ۶۳۱؛ الحدائق، ج ۱۲، ص ۳۹۷؛ تفسير قرطبى، ج ۱۲، ص ۱۵۴.
[۲۸] جامع البيان، مج ۳، ج ۴، ص ۴۲۷؛ مجمع البيان، ج ۳، ص ۴۸؛ فقه‌القرآن، ج ۲، ص ۸۵.
[۲۹] مجمع البيان، ج ۸، ص ۵۶۵؛ التحرير و التنوير، ج ۲۲، ص ۳۹.
[۳۰] كشف اللثام، ج ۲، ص ۳۳؛ كشف اللثام، ج ۷، ص ۱۵۹.
[۳۱] فقه القرآن، ج ۲، ص ۸۶؛ التبيان، ج ۳، ص ۱۵۹؛ احكام القرآن، ابن عربى، ج ۱، ص ۳۷۹.
[۳۲] زبدة‌البيان، ص ۶۹۰؛ المبسوط، ج ۱۰، ص ۱۴۹؛ بدائع الصنائع، ج ۵، ص ۱۲۰.
[۳۳] التبيان، ج ۷، ص ۴۳۰؛ مجمع البيان، ج ۷، ص ۲۱۷.
[۳۴] مجمع البيان، ج ۷، ص ۲۱۷.
[۳۵] زبدة‌البيان، ص ۶۶۱ ـ ۶۶۲؛ نهاية المرام، ج ۱، ص ۵۵ ؛ المجموع، ج ۳، ص ۱۳۴.
[۳۶] المغنى، ج ۷، ص ۴۵۵؛ تذكرة‌الفقهاء، ج ۲، ص ۵۷۴.
