• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

پری‌خان خانم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


پَرْی‌خانْ خانُم (رجب ۹۵۵- رجب۹۸۵/اوت۱۵۴۸- سپتامبر۱۵۷۷)، دختر شاه طهماسب اول صفوی و بانویی سیاست‌مدار و قدرتمند که در تحولات سیاسی دوره خود نقشی مهم داشت.


وی در حوالی اهر زاده شد.
[۱] قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۱، ص۳۳۷، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
مادرش سلطان آغاخانم، از زنان چرکس حرم‌شاه طهماسب، و دایی وی شمخال سلطان از سرداران با نفوذ و رئیس سپاهیان چرکس بود.
[۲] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۰، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
[۳] پیربداق منشی، جواهرالاخبار، ج۱، ص۲۰۱، به کوشش محسن بهرام‌نژاد، تهران، ۱۳۷۸ش.


۱.۱ - نفوذ در دستگاه حکومتی

پری‌خان خانم که از تحصیلات بسیار خوبی برخوردار بود، به زودی در دستگاه پدر صاحب نفوذ شد.
[۴] افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۷۰، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
[۵] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۱۹، تهران، ۱۳۵۰ش.
گفته‌اند که شاه طهماسب چنان به او علاقه داشت که راضی به شوهر دادنش نمی‌شد.
[۶] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۱، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
اما بعدها او را به همسری بدیع‌الزمان میرزا، پسر بهرام میرزا صفوی درآورد.
[۷] قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۱، ص۳۹۷، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
این همسری ظاهراً تحقق عملی نیافت.
[۸] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۳۵، تهران، ۱۳۵۰ش.


۱.۲ - طرف‌داری از اسماعیل میرزا

در سال‌های پایانی سلطنت شاه طهماسب که روز به روز بر قدرت و نفوذ پری‌خان خانم افزوده می‌شد، مسئله جانشینی شاه، ذهن درباریان و صاحبان قدرت را به خود مشغول کرده بود. شماری از قزلباشان و گرجیان دربار، طرف‌دار حیدرمیرزا صفوی، فرزند جوان شاه بودند.
[۹] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۰، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
عده‌ای دیگر نیز از جانشینی اسماعیل میرزا، فرزند دیگر او حمایت می‌کردند که از سال‌ها پیش به دستور شاه طهماسب در قلعه قهقهه زندانی بود.
[۱۰] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۰، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.

در این میان، پری‌خان خانم چندی تلاش کرد تا زمینه را برای سلطنت برادر خود، سلیمان میرزا فراهم کند؛ اما به علت بی‌کفایتی و نادانی وی توفیقی نیافت و او نیز به جرگه طرفداران اسماعیل میرزا پیوست.
[۱۱] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۱، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
[۱۲] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۲، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.


۱.۳ - قتل حیدر‌میرزا

پس از مرگ شاه طهماسب (۱۵ صفر ۹۸۴)، حیدرمیرزا که بر بالین پدر حاضر بود، رشته کارها را در دست گرفت.
[۱۳] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۵۶، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
نخست به دفع پری‌خان خانم پرداخت، اما شاهزاده خانم هوشمند و حیله‌گر، با اظهار وفاداری و پشیمانی از رقابت‌های گذشته و سوگند به قرآن، برادر را فریفت و جان به‌در برد
[۱۴] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۵۵، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
[۱۵] واله، محمدیوسف، خلدبرین، ج۱، ص۳۵۲، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.
[۱۶] منجم یزدی، محمد، تاریخ عباسی، ج۱، ص۲۸، به کوشش سیف‌الله وحیدنیا، تهران، ۱۳۶۶ش.
اما در همان شب به کمک دایی خود، شمخال سلطان مخالفان حیدرمیرزا را برانگیخت تا به قصر سلطنتی ریخته، وی را به قتل رسانند.
[۱۷] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۵۵-۷۵۹، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
[۱۸] حسینی جنابذی، میرزابیک، ج۱، ص۵۷۴، روضة الصفویة، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۷۸ش.
[۱۹] حسینی جنابذی، میرزابیک، ج۱، ص۵۷۵، روضة الصفویة، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۷۸ش.
[۲۰] افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۲۱، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
[۲۱] افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۲۲، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
آن‌گاه با صلاحدید پری‌خان خانم، یکی از امرای ترکمان برای آوردن اسماعیل میرزا روانه قلعه قهقهه شد و در این فترت، پری‌خان خانم با کمال قدرت اداره امور کشور را در دست گرفت.
[۲۲] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۹۷، تهران، ۱۳۵۰ش.
[۲۳] واله، محمدیوسف، خلدبرین، ج۱، ص۵۰۳، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.
[۲۴] افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۷۱، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.


۱.۴ - قطع ارتباط پری‌خان خانم از دربار

اسماعیل میرزا در ۲۷ جمادی‌الاول ۹۸۴ در تالار چهل ستون قزوین رسماً با عنوان شاه‌ اسماعیل دوم بر تخت نشست. پری‌خان خانم که در روی کار آوردن او نقشی اساسی داشت، تصور می‌کرد که می‌تواند مثل سابق با قدرت در امور سلطنت مداخله کند،
[۲۵] واله، محمدیوسف، خلدبرین، ج۱، ص۵۱۹، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.
اما شاه اسماعیل دوم از همان ابتدای کار دست وی را از امور، و ارتباطش را با درباریان و امرا قطع کرد
[۲۶] واله، محمدیوسف، خلدبرین، ج۱، ص۵۱۲، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.
و حتیٰ جمعی را نیز به مراقبت و مواظبت از وی گماشت
[۲۷] تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۷۶، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
و اطرافیان و ملازمانش را نیز مرخص کرد.
[۲۸] قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۱، ص۶۲۲، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.


۱.۵ - توطئه قتل شاه اسماعیل

پادشاهی شاه اسماعیل دوم دیری نپایید و در ۱۳ رمضان ۹۸۵ به طرزی مرموز درگذشت.
بیشتر تاریخ‌نگاران معاصر وی معتقدند که مرگ شاه اسماعیل دوم نیز در نتیجه توطئه پری‌خان خانم رخ داد.
[۲۹] حسینی جنابذی، میرزابیک، ج۱، ص۵۸۵، روضة الصفویة، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۷۸ش.
[۳۰] روملو، حسن، احسن التواریخ، ج۱، ص۶۴۷، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۵۷ش.
[۳۱] حسینی استرابادی، حسن، از شیخ صفی تا شاه صفی (تاریخ سلطانی)، ج۱، ص۱۰۱، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۶۴ش.
[۳۲] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۱۹، تهران، ۱۳۵۰ش.


۱.۶ - نامزد پادشاهی

پس از مرگ شاه، پری‌خان خانم بار دیگر مصدر امور شد و در آن اوضاع بحرانی، برای جلوگیری از اضمحلال سلطنت صفوی و بروز چند دستگی میان سران قزلباش و حفظ آرامش پایتخت به چاره‌جویی پرداخت.
[۳۳] فلسفی، نصرالله، زندگانی شاه عباس اول، ج۱، ص۳۵، تهران، ۱۳۴۴ش.

کفایت و کاردانی او به حدی بود که در شورای سران قرلباش برای تعیین پادشاه، عده‌ای خود او را نامزد پادشاهی کردند
[۳۴] افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۷۲، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
گروهی نیز طرفدار شاه شجاع، فرزند شیرخوار اسماعیل دوم و نیابت سلطنت پری‌خان‌ خانم بودند.
[۳۵] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۱۹، تهران، ۱۳۵۰ش.
[۳۶] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۲۰، تهران، ۱۳۵۰ش.
[۳۷] قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۲، ص۶۵۶، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.


۱.۷ - سلطنت محمد خدابنده

اما سرانجام رأی بزرگان کشور بر پادشاهی سلطان محمد خدابنده، ولیعهد رسمی شاه طهماسب قرار گرفت.
[۳۸] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۲۰، تهران، ۱۳۵۰ش.
[۳۹] روملو، حسن، احسن التواریخ، ج۱، ص۹۸۵، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۵۷ش.

سلطان محمدخدابنده تقریباً نابینا و ناتوان بود و در شیراز روزگار می‌گذراند.
[۴۰] ج۱، ص۲۲۴، ج۱، ص۱۰۲ اسکندربیک، حسینی استرابادی، حسن، از شیخ صفی تا شاه صفی (تاریخ سلطانی)، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۶۴ش.


۱.۸ - دسیسه بر علیه پری‌خان خانم

پری‌خان خانم مخالفانی هم داشت، مهم‌ترین مخالف او میرزا سلطان جابری اصفهانی، وزیرشاه اسماعیل دوم بود که به محض انتخاب سلطان محمدخدابنده، با تمهیدی خود را از قزوین به شیراز رساند و خود را به شاه جدید و همسر با نفوذش، خیرالنساء خانم نزدیک کرد و منصب وزارت را به دست آورد.
میرزا سلطان در عین حال، به فعالیت برضد پری‌خان خانم پرداخت و چنین القا کرد که با وجود پری‌خان خانم، از پادشاهی جز نامی برای شاه جدید نخواهد ماند.
[۴۱] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۴۴، تهران، ۱۳۵۰ش.
[۴۲] قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۲، ص۶۶۰، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.


۱.۹ - مرگ

سعایت‌ها در شاه کارگر افتاد و چون وارد قزوین شد (اول رجب ۹۸۵)، فرمان داد تا پری‌خان خانم را به لله دوران کودکی‌اش، میرزا خلیل خان افشار سپردند. کسان خلیل‌خان نیز چند ساعت بعد، به دستور شاه پری‌خان خانم را در خانه خلیل‌خان خفه کردند.
[۴۳] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۲۶، تهران، ۱۳۵۰ش.
[۴۴] روملو، حسن، احسن التواریخ، ج۱، ص۶۶۵، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۵۷ش.
[۴۵] قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۲، ص۶۶۲، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.

اموال پری‌خان خانم نیز که در حدود ۱۰هزار تومان می‌شد، در برابر این خدمت به خان افشار بخشیده شد.
[۴۶] اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۲۶، تهران، ۱۳۵۰ش.

پیکر پری‌خان خانم را در آستانه امام‌زاده حسین قزوین به خاک سپردند.
[۴۷] قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۲، ص۱۰۱۷، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
وی به هنگام مرگ ۳۰ سال داشت.

پری‌خان خانم بانویی باهوش، قدرت‌طلب، دسیسه‌گر، دانش‌دوست و ادب‌پرور بود.
[۴۸] افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۷۰، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
عبدی بیک نویدی شیرازی تاریخ تکملة الاخبار را به نام او نوشته است.
[۴۹] افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۹۹، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.

محتشم کاشانی، شاعر معروف دوره صفوی مورد علاقه و توجه پری‌خان خانم بود و او نیز قصایدی در مدح پری‌خان خانم سروده است.
[۵۰] محتشم کاشانی، دیوان، ج۱، ص۱۷۰-۱۸۰، به کوشش مهرعلی گرکانی، تهران، ۱۳۴۴ش.

پری‌خان خانم خود نیز شعر می‌سرود و «حقیقی» تخلص می‌کرد و در برخی از تذکره‌ها اشعاری از او باقی‌مانده است.
[۵۱] دیهیم، محمد، تذکره شعرای آذربایجان، ج۱، ص۵۱، تبریز، ۱۳۶۷ش.
پری‌خان خانم مدرسه‌ای در اصفهان ساخت که به نام وی شهرت یافت، اما پس از چندی ویران شد و مصالح آن در ساخت مسجد رحیم‌خان و مسجد نو به کار رفت.
[۵۲] رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم، آثار ملی اصفهان، ج۱، ص۲۹، تهران، ۱۳۵۲ش.


(۱) اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، تهران، ۱۳۵۰ش.
(۲) افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
(۳) پیربداق منشی، جواهرالاخبار، به کوشش محسن بهرام‌نژاد، تهران، ۱۳۷۸ش.
(۴) تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
(۵) حسینی استرابادی، حسن، از شیخ صفی تا شاه صفی (تاریخ سلطانی)، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۶۴ش.
(۶) حسینی جنابذی، میرزابیک، روضة الصفویة، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۷۸ش.
(۷) دیهیم، محمد، تذکره شعرای آذربایجان، تبریز، ۱۳۶۷ش.
(۸) رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم، آثار ملی اصفهان، تهران، ۱۳۵۲ش.
(۹) روملو، حسن، احسن التواریخ، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۵۷ش.
(۱۰) فلسفی، نصرالله، زندگانی شاه عباس اول، تهران، ۱۳۴۴ش.
(۱۱) قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
(۱۲) محتشم کاشانی، دیوان، به کوشش مهرعلی گرکانی، تهران، ۱۳۴۴ش.
(۱۳) منجم یزدی، محمد، تاریخ عباسی، به کوشش سیف‌الله وحیدنیا، تهران، ۱۳۶۶ش.
(۱۴) نویدی شیرازی، زین‌العابدین، تکملة الاخبار، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۶۹ش.
(۱۵) واله، محمدیوسف، خلدبرین، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.

۱. ↑ قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۱، ص۳۳۷، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
۲. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۰، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۳. ↑ پیربداق منشی، جواهرالاخبار، ج۱، ص۲۰۱، به کوشش محسن بهرام‌نژاد، تهران، ۱۳۷۸ش.
۴. ↑ افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۷۰، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
۵. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۱۹، تهران، ۱۳۵۰ش.
۶. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۱، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۷. ↑ قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۱، ص۳۹۷، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
۸. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۳۵، تهران، ۱۳۵۰ش.
۹. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۰، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۱۰. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۰، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۱۱. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۱، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۱۲. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۰۲، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۱۳. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۵۶، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۱۴. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۵۵، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۱۵. ↑ واله، محمدیوسف، خلدبرین، ج۱، ص۳۵۲، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.
۱۶. ↑ منجم یزدی، محمد، تاریخ عباسی، ج۱، ص۲۸، به کوشش سیف‌الله وحیدنیا، تهران، ۱۳۶۶ش.
۱۷. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۵۵-۷۵۹، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۱۸. ↑ حسینی جنابذی، میرزابیک، ج۱، ص۵۷۴، روضة الصفویة، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۷۸ش.
۱۹. ↑ حسینی جنابذی، میرزابیک، ج۱، ص۵۷۵، روضة الصفویة، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۷۸ش.
۲۰. ↑ افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۲۱، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
۲۱. ↑ افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۲۲، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
۲۲. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۹۷، تهران، ۱۳۵۰ش.
۲۳. ↑ واله، محمدیوسف، خلدبرین، ج۱، ص۵۰۳، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.
۲۴. ↑ افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۷۱، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
۲۵. ↑ واله، محمدیوسف، خلدبرین، ج۱، ص۵۱۹، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.
۲۶. ↑ واله، محمدیوسف، خلدبرین، ج۱، ص۵۱۲، به کوشش هاشم محدث، تهران، ۱۳۷۲ش.
۲۷. ↑ تتوی احمد و آصف‌خان قزوینی، تاریخ الفی، ج۱، ص۷۷۶، به کوشش علی آل‌داود، تهران، ۱۳۷۸ش.
۲۸. ↑ قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۱، ص۶۲۲، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
۲۹. ↑ حسینی جنابذی، میرزابیک، ج۱، ص۵۸۵، روضة الصفویة، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۷۸ش.
۳۰. ↑ روملو، حسن، احسن التواریخ، ج۱، ص۶۴۷، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۵۷ش.
۳۱. ↑ حسینی استرابادی، حسن، از شیخ صفی تا شاه صفی (تاریخ سلطانی)، ج۱، ص۱۰۱، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۶۴ش.
۳۲. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۱۹، تهران، ۱۳۵۰ش.
۳۳. ↑ فلسفی، نصرالله، زندگانی شاه عباس اول، ج۱، ص۳۵، تهران، ۱۳۴۴ش.
۳۴. ↑ افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۷۲، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
۳۵. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۱۹، تهران، ۱۳۵۰ش.
۳۶. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۲۰، تهران، ۱۳۵۰ش.
۳۷. ↑ قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۲، ص۶۵۶، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
۳۸. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۲۰، تهران، ۱۳۵۰ش.
۳۹. ↑ روملو، حسن، احسن التواریخ، ج۱، ص۹۸۵، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۵۷ش.
۴۰. ↑ ج۱، ص۲۲۴، ج۱، ص۱۰۲ اسکندربیک، حسینی استرابادی، حسن، از شیخ صفی تا شاه صفی (تاریخ سلطانی)، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۶۴ش.
۴۱. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۴۴، تهران، ۱۳۵۰ش.
۴۲. ↑ قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۲، ص۶۶۰، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
۴۳. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۲۶، تهران، ۱۳۵۰ش.
۴۴. ↑ روملو، حسن، احسن التواریخ، ج۱، ص۶۶۵، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، ۱۳۵۷ش.
۴۵. ↑ قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۲، ص۶۶۲، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
۴۶. ↑ اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۲۲۶، تهران، ۱۳۵۰ش.
۴۷. ↑ قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، ج۲، ص۱۰۱۷، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۹ش-۱۳۶۳ش.
۴۸. ↑ افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۷۰، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
۴۹. ↑ افوشته‌ای، محمود، نقارة الآثار، ج۱، ص۹۹، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۵۰ش.
۵۰. ↑ محتشم کاشانی، دیوان، ج۱، ص۱۷۰-۱۸۰، به کوشش مهرعلی گرکانی، تهران، ۱۳۴۴ش.
۵۱. ↑ دیهیم، محمد، تذکره شعرای آذربایجان، ج۱، ص۵۱، تبریز، ۱۳۶۷ش.
۵۲. ↑ رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم، آثار ملی اصفهان، ج۱، ص۲۹، تهران، ۱۳۵۲ش.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «پری‌خان خانم»، شماره۵۵۱۱.    



جعبه ابزار