پیشواز از عبادالرحمان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بهشتیان به یکدیگر تحیت و
سلام می‌گویند و فرشتگان به آنها، و از همه بالاتر خداوند به آنها سلام و تحیت می‌گوید.
پیشواز فرشتگان از عبادالرحمان در بهشت، همراه تحیت و سلام بر آنان همراه است: «وعباد الرحمـن الذین یمشون علی الارض هونا... • اولـئک یجزون الغرفة بما صبروا ویلقون فیها تحیة و سلـما» بندگان خاص خداوند رحمن آنها هستند که با آرامش و بیتکبر بر زمین راه می‌روند...•آنها هستند که درجات عالی بهشت در برابر شکیبائیشان به آنان پاداش داده می‌شود. و در آن با
تحیت و سلام روبرو می‌شوند.
در این آیه در مقابل آن رفتار مؤمنین را ذکر می‌کند که نه تنها به اسم رحمان
اهانت نمی‌کند، بلکه خود را بنده
رحمان می‌دانند همان رحمانی که کفار از لفظ آن گریزان بودند و نفرت داشتند.
در این آیه دو صفت از صفات ستوده مؤمنین را ذکر کرده، اول اینکه : «الذین یمشون علی الارض هونا» مؤ منین کسانی هستند که روی زمین با وقار و فروتنی راه می‌روند، و هون به طوری که
راغب گفته به معنای تذلل و تواضع است بنابراین، به نظر می‌رسد که مقصود از راه رفتن در زمین نیز کنایه از زندگی کردنشان در بین مردم و معاشرتشان با آنان باشد.
پس مؤمنین، هم نسبت به خدای تعالی
تواضع و تذلل دارند و هم نسبت به مردم چنینند، چون تواضع آنان مصنوعی نیست، واقعا در اعماق دل، افتادگی و تواضع دارند و چون چنینند ناگزیر، نه نسبت به خدا
استکبار می‌ورزند و نه در زندگی می‌خواهند که بر دیگران
استعلاء کنند و بدون حق، دیگران را پائین تر از خود بدانند و هرگز برای به دست آوردن عزت موهومی که در دشمنان خدا می‌بینند در برابر آنان خضوع و اظهار ذلت نمی‌کنند. پس خضوع و تذللشان در برابر مؤمنین است نه کفار و دشمنان خدا، البته این در صورتی است که به گفته راغب کلمه هون به معنای تذلل باشد. و اما اگر آن را به معنای رفق و مدارا بدانیم معنای آیه این می‌شود که : مؤمنین در راه رفتنشان تکبر و تبختر ندارند.
غرفة از ماده غرف (بر وزن حرف) به معنی برداشتن چیزی و
تناول آن است، و غرفه به چیزی می‌گویند که برمی دارند و تناول می‌کنند (مانند آبی که
انسان از چشمه برای نوشیدن برمی گیرد) سپس به قسمتهای فوقانی ساختمان و طبقات بالای منازل
اطلاق شده است، و در اینجا کنایه از برترین منزلگاههای بهشت است. و از آنجا که
عباد الرحمن با داشتن این اوصاف در صف اول مؤمنان قرار دارند درجه بهشتی آنان نیز باید برترین درجات باشد.
کلمه
غرفه به طوری که گفته‌اند به معنای بنایی است که بالای بنای دیگر واقع شده باشد و از کف خانه بلندتر باشد. و در آیه شریفه، کنایه است از درجه عالی تر بهشت، و مراد از صبر، صبر بر طاعت خدا و بر ترک
معصیت او است و این دو قسم صبر همان است که در آیات سابق نیز ذکر شده بود و لیکن این دو صبر عادتا جدای از صبر قسم سوم، یعنی صبر در هنگام شدائد و مصائب نیست و قهرا کسی که بر طاعت خدا و بر ترک معصیت او صبر می‌کند ممکن نیست در هنگام شدائد صبر نکند.
و معنای آیه این است : این نامبردگان که به اوصاف قبل وصف شدند درجه رفیع و قسمت بالای بهشت را
پاداش گرفته و فرشتگان، ایشان را با تحیت و سلام دیدار می‌کنند، تحیت به معنای هر پیشکشی است که آدمی را خوشحال سازد. و مراد از سلام هر چیزی است که در آن ترس و
پرهیز نباشد، و اگر این دو کلمه، یعنی تحیت و سلام را
نکره آورد به منظور بزرگداشت آن دو بوده است.
این مقام عالی به خاطر این به آنها داده می‌شود که در راه خدا صبر و استقامت به خرج دادند، ممکن است چنین تصور شود که این وصف دیگری از اوصاف آنان است، ولی در حقیقت این وصف تازه‌ای نیست بلکه ضامن اجرای تمام اوصاف گذشته است، مگر بندگی پروردگار، مبارزه با طغیان شهوات، ترک
شهادت زور ، قبول
تواضع و فروتنی، و غیر این صفات بدون صبر و استقامت، امکان پذیر است؟
بهشتیان به یکدیگر تحیت و سلام می‌گویند و فرشتگان به آنها، و از همه بالاتر خداوند به آنها سلام و تحیت می‌گوید، چنانکه در آیه ۵۸
سوره یس می‌خوانیم : «سلام قولا من رب رحیم» (برای آنها سلامی است از سوی پروردگار رحیم)
و در آیه ۲۳ و ۲۴
سوره یونس می‌خوانیم : «و الملائکة یدخلون علیهم من کل باب سلام علیکم» (فرشتگان از هر دری بر آنها وارد می‌شوند و به آنها می‌گویند سلام بر شما)
در اینکه آیا تحیت و سلام در اینجا دو معنی دارد یا یک معنی؟ در میان مفسران گفتگو است، ولی با توجه به اینکه تحیت در اصل به معنی
دعا برای زندگی و حیات دیگری است، و سلام از ماده
سلامت است، و به معنی دعا برای کسی است، بنابراین چنین نتیجه می‌گیریم که واژه اول به عنوان درخواست حیات است و واژه دوم برای توا م بودن این
حیات با سلامت است، هر چند گاهی ممکن است این دو کلمه به یک معنی بیاید. البته تحیت در عرف معنی وسیعتری پیدا کرده و آن هر گونه سخنی است که در آغاز ورود به کسی می‌گویند و مایه خوشحالی و
احترام و
اظهار محبت نسبت به او می‌باشد.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «پیشواز از عبادالرحمان».
