پیمانه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

پیمانه به نوعی وسیله سنجش گفته می شود و در ابواب مختلف فقهی مثل تجارت کاربرد زیادی دارد.

---

در گذشته پیمانه یکی از ابزار سنجش و اندازه‏گیری برخی اشیاء بوده و انواع زیادی داشته است. برخی انواع آن در روایات برای تحدید و تعیین اندازه بعضی چیزها آمده است که فقها به تبع آن، در تعریف و بیان مقدار آن پیمانه‏ها در عصر صدور روایات، در فقه سخن گفته‏اند مانند صاع، مُدّ رطل و کُر.

در این مقاله به احکام کلّی پیمانه‏ها ـ قطع نظر از خصوصیات هر یک ـ که از آن به مناسبت در بابهای زکات، تجارت و قضاء سخن رفته، اشاره می‏شود.

---

هرگاه اخراج زکات، منوط به پیمانه کردن مال باشد در اینکه اجرت پیمانه کردن بر عهده مالک است و یا از زکات پرداخت می‏شود، اختلاف است، قول نخست، فتوای بیشتر فقها است.

---

از شرایط عوضین در داد و ستد، معلوم بودن آن است؛ از این‏رو در کالای پیمانه‏ای باید با پیمانه متعارف میان مردم اندازه‏گیری شود و اگر با پیمانه ناشناخته نزد مردم، پیمانه شود، معامله باطل است.

در داد و ستد کالای پیمانه‏ای، اجرت پیمانه کردن کالا ـ درصورت توقّف تحویل آن بر پیمانه کردن ـ بر عهده فروشنده و اجرت پیمانه کردن بهای پیمانه‏ای با خریدار است.

پیمانه کردن مواد غذایی که به جهت خوردن، انبار می‏شود و یا از آن خارج می‏گردد مستحب است؛ زیرا موجب برکت می‏گردد.

کسی که نسبت به پیمانه کردن آشنایی کامل ندارد مکروه است این کار را بر عهده بگیرد. از برخی، حرمت آن نقل شده است. البتّه عدم آشنایی اگر موجب زیاد گرفتن یا کم دادن شود، بدون شک حرام است.

---

کسی که کار او پیمانه کردن بیت المال است می‏تواند از بیت المال ارتزاق کند.

---