یَلْهَثْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَلْهَثْ: (یَلْهَثْ اَوْ تَتْرُکْهُ) «یَلْهَثْ» از مادّه
«لهْث» (بر وزن بحث) به معنای زبان در آوردن سگ به هنگام تشنگی است.
(وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِن تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَث ذَّلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ) (و اگر مى‌خواستيم، مقام او را بااين
آيات و
علوم الهى بالا مى‌برديم؛ ولى اجبار، برخلاف
سنّت ماست؛ پس او را به حال خود رها كرديم و او به پستى گراييد، و از
هواى نفس خود پيروى كرد. مَثَل او همچون سگ هار است كه اگر به او حمله كنى، زبانش را بيرون مى‌آورد، و اگر او را به حال خود واگذارى، باز زبانش را بيرون مى‌آورد؛ گويى چنان تشنه دنياست كه هرگز سيراب نمى‌شود. اين مَثَل گروهى است كه آيات ما را تكذيب كردند؛ اين داستانها را براى آنها بازگو كن، شايد بينديشند و بيدار شوند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:كلمه لهث وقتى در سگ استعمال مى‌شود به معناى بيرون آوردن و حركت دادن زبان از عطش است. اينكه فرمود:
(وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِه) معنايش اين مى‌شود كه اگر ما مى‌خواستيم او را بوسيله همين آيات به درگاه خود نزديك مى‌كرديم ...
(فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ) يعنى او داراى چنين خويى (دنیا طلبی) است، و از آن دست بر نمى‌دارد، چه او را منع و زجر كنى و چه به حال خود واگذاريش. كلمه تحمل از حمله كردن است نه از حمل و بدوش كشيدن.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یَلْهَثْ»، ص۶۶۰.
