إِبْکَارِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْکَارِ: (بِالْعَشِیِّ وَ الاِبْکَارِ)«اِبْکَارِ»، «بین الطلوعین» را می‌گویند.
ممکن است
«عَشِیّ» و
«اِبْکَارِ» اشاره، به دو وقت معین، عصرگاهان و صبح‌گاهان باشد که انسان آمادگی برای
حمد و
تسبیح الهی دارد، چرا که هنوز مشغول کار روزانه نشده، و یا آن را به پایان رسانیده است.
و ممکن است به معنای
«دوام حمد و تسبیح» در تمام مدت شبانه روز باشد، و این تعبیر معمول است که فی المثل می‌گوئیم:
«صبح و شام از او مراقبت کنید»، یعنی همیشه.
بعضی، این
«حمد و تسبیح» را اشاره، به
«نمازهای صبح و عصر» یا
«تمام نمازهای پنجگانه» دانسته‌اند؛ در حالی که ظاهر تعبیر
آیه، مفهومی وسیع‌تر از آن دارد و
نمازها، می‌تواند فقط مصداقی از آن باشد.
(فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِكَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ) (پس اى
پیامبر!
صبر و شكيبايى پيشه كن كه
وعده خدا حق است، و براى
گناه [ترك اولى
] خود
استغفار كن، و هر صبح و شام پروردگارت را تسبيح و حمد بگو).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: يعنى خداى سبحان را
تسبیح بگو، تسبيحى كه همراه
حمد او باشد، حمدش بر نعمت‌هاى جميلش، حمدى كه با توالى ايام استمرار داشته باشد و يا حمدى كه در هر صبح و شام انجام شود و بنا بر معنى اول، دو كلمه
عشی و ابكار از قبيل
کنایه خواهد بود.
بعضى از مفسرين گفته‌اند: مراد از تسبيح به حمد در صبح و شام، همان
نماز صبح و
عصر است، و به همين جهت بايد گفت: اين آيه از بين همه آيات سوره در
مدینه نازل شده؛ ليكن اين
تفسیر صحيح نيست، بدين جهت كه از نظر
روایات و مخصوصا
روایات معراج، مسلم است كه نمازهاى پنجگانه همه در
مکه و قبل از
هجرت واجب شده، و بنا بر اين اگر مراد از تسبيح به حمد نماز صبح و عصر باشد، بايد آيه شريفه در مكه و قبل از واجب شدن ساير
نمازها نازل شده باشد.
(تفسیرهای
آیه ۵۵ سوره غافر:
)
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إِبْکَارِ»، ص۱۹.
