إِثَّاقَلْتُمْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِثَّاقَلْتُمْ: (اِثَّاقَلْتُمْ اِلَی الاَرْضِ)«اثَّاقَلْتُمْ» از مادّه
«ثِقَل» به معنای
سنگینی است،
و جمله
«اثَّاقَلْتُمْ الَی الاَرْضِ» کنایه از تمایل به ماندن در
وطن و حرکت نکردن به سوی میدان
جهاد است؛ و یا کنایه از تمایل به جهان ماده و چسبیدن به زرق و برق
دنیا است. در هر صورت این وضع گروهی از
مسلمانان ضعیف‌الایمان بود، نه همه آنها و نه مسلمانان راستین و عاشقان
جهاد در راه خدا.
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَا لَكُمْ إِذَا قِيلَ لَكُمُ انفِرُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الأَرْضِ أَرَضِيتُم بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا مِنَ الآخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فِي الآخِرَةِ إِلاَّ قَلِيلٌ) (اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! چرا هنگامى كه به شما گفته مى‌شود: «در
راه خدا به سوى ميدان
جهاد حركت كنيد»، بر زمين سنگينى مى‌كنيد و
سستی به خرج مى‌دهيد؟! آيا به زندگى
دنیا به جاى
آخرت راضى شده‌ايد؟! با اينكه
متاع زندگى دنيا، در برابر آخرت، جز اندكى نيست).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه «اثاقلتم» اصلش تثاقلتم بوده، مانند اداركوا كه اصلش تداركوا بوده، و همچنين كلماتى ديگر نظير آن، و گويا در اين كلمه معناى
میل نهفته شده، و به همين جهت با كلمه الى
متعدی شده، و گفته شده است:
(اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ) و معنايش اين است كه با گرانى ميل كرديد به سوى زمين، و يا اين است كه تثاقل ورزيديد در حالى كه ميل مى‌كرديد به زمين و مقصود از
نفر در راه خدا، سفر كردن براى جهاد است.
(أَ رَضِيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الْآخِرَةِ) مثل اينكه در اينجا در كلمه
رضا معناى
قناعت نهفته كه با حرف من متعدى است، هم چنان كه خود ما هم مى‌گوئيم: من از
مال به خوبش راضيم يعنى قانعم، و يا مى‌گوئيم: من از همه اين مردم به دوستى با فلانى راضيم، يعنى قانعم. و بنا بر اين، در حقيقت در كلام نوعى
عنایت مجاز به كار رفته، و چنين مى‌فهماند كه زندگى دنيا يك درجه پستى از زندگى آخرت است، و زندگى دنيا و آخرت يكى حساب شده، و مردم مورد نظر آيه از اين زندگى به درجه پستش قناعت كرده‌اند و جمله
(فَما مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ) هم به اين عنايت مجاز،
اشعار دارد.
بنا بر آنچه كه گذشت، معناى آيه شريفه اين است: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چه شده است شما را وقتى كه
پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) (به منظور تعظيم اسم آن جناب در آيه ذكر نشده) به شما مى‌گويد براى جهاد بيرون شويد تثاقل و كندى مى‌كنيد، مثل اينكه دلتان نمى‌خواهد به جهاد برويد، مگر از زندگى آخرت به زندگى دنيا قناعت كرده‌ايد؟
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إِثَّاقَلْتُمْ»، ص۲۱.
