إِعْصار (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِعْصار: (فَاَصابَهآ اِعْصارٌ)«اعْصار» از مادّه
«عصر» در لغت به معنای گردباد است
که به هنگام وزش باد از دو سوی مخالف تشکیل می‌گردد، به شکل عمودی یک سر آن به زمین چسبیده و سر دیگر آن در آسمان است و گاه بسیاری از اشیاء را با خود می‌برد.
(أَيَوَدُّ أَحَدُكُمْ أَن تَكُونَ لَهُ جَنَّةٌ مِّن نَّخِيلٍ وَأَعْنَابٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ لَهُ فِيهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَأَصَابَهُ الْكِبَرُ وَلَهُ ذُرِّيَّةٌ ضُعَفَاء فَأَصَابَهَا إِعْصَارٌ فِيهِ نَارٌ فَاحْتَرَقَتْ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمُ الآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ) (آیا کسی از شما دوست دارد که باغی از
درختان خرما و
انگور داشته باشد که از پای درختان آن، نهرها بگذرد، و برای او در آن باغ، از هر گونه میوه‌ای وجود داشته باشد، و در حالی که به سنّ پیری رسیده و فرزندانی ناتوان دارد؛ گردبادی شدید، که در آن آتش سوزانی است، به آن برخورد کند و شعله‌ور گردد و بسوزد؟! همین طور است حال کسانی که
انفاق‌های خود را، با
ریا و
منّت و
آزار، باطل می‌کنند. این چنین خداوند آیات خود را برای شما آشکار می‌سازد؛ شاید بیندیشید و
راه حق را بیابید!).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در
تفسیر قمی در ذیل آیه:
(الَّذِینَ یُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ) از
امام صادق (علیه‌السّلام) روایت آورده که حضرت در معنای جمله
(اِعْصارٌ فِیهِ نارٌ) فرمود: کلمه اعصار به معنای بادها است.
«والاعصار الغبار الذی یلتف علی نفسه بین السماء والارض کما یلتف الثوب علی نفسه عند العصر» (اعصار به غباری می‌گویند که بین زمین و آسمان به دور خود می‌پیچد، همانطور که لباس در وقت فشردن برای آبکشی به دور خود می‌پیچد). این مثلی است که
خدای تعالی آن را برای کسانی زده که مال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، ولی با منت نهادن و اذیت کردن
پاداش عمل خود را ضایع می‌نمایند و دیگر راهی به بازگرداندن آن عمل باطل شده به عمل صحیح را ندارند، و انطباق
مثل با ممثل بسیار روشن است، برای اینکه اینگونه رفتارها که اعمال آدمی را باطل می‌سازد بی‌جهت و بی‌منشا نیست، کسانی اینطور اجر خود را ضایع می‌کنند که در دل دچار بیماری‌های اخلاقی از قبیل مال دوستی، جاه دوستی،
تکبر و
عجب، خودپسندی،
بخل شدید و... هستند، بیماری‌هایی که نمی‌گذارد آدمی مالک
نفس خود باشد، و مجالی برای
تفکر و سنجش عمل خویش و تشخیص عمل نافع و مضر را بدهد، و اگر مجال می‌داد و آدمی تفکر می‌کرد هرگز به چنین اشتباه و خبطی مرتکب نمی‌شد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «إِعْصار»، ص۵۳.
