احادیث آیه ۱ سوره اخلاص
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سوره اخلاص صد و دوازدهمین
سوره قرآن‌کریم و از
سور مکی می‌باشد. این سوره دارای ۴
آیه، ۱۷
کلمه و ۴۷
حرف است. آیه اول سوره اخلاص، یکی از کوتاه‌ترین اما عمیق‌ترین آیات قرآن کریم است که به اصل
توحید اشاره دارد. این آیه به
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دستور می‌دهد تا به مردم بگوید که خداوند یکتا و بی‌همتاست. این جمله کوتاه، اساس توحید و اعتقاد به خدای واحد است که در تمام
ادیان ابراهیمی تاکید شده است.
•
(قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ) بگو اوست خدای یگانه.
•
«الجواد (علیه‌السّلام) عَنْ اَبِی‌هَاشِمٍ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِاَبِی‌جَعْفَرٍ‌الثَّانِی (علیه‌السّلام) قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ مَا مَعْنَی الْاَحَدِ قَالَ الْمُجْمَعُ عَلَیْهِ بِالْوَحْدَانِیَّهًِْ اَ مَا سَمِعْتَهُ یَقُولُ (وَ لَئِنْ سَاَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْاَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ لَیَقُولُنَّ اللهُ) بَعْدَ ذَلِکَ لَهُ شَرِیکٌ وَ صَاحِبَهًٌْ.»ابوهاشم جعفری گوید: از
امام جواد (علیه‌السّلام) پرسیدم: «در کلام خداوند متعال
(قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ) معنای احد چیست»؟ ایشان فرمود: «کسی که بر یگانگی‌اش همه همرای هستند، مگر نشنیده‌ای که خداوند متعال فرمود: و هرگاه از آنان بپرسی: «چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفریده، و خورشید و ماه را مسخّر کرده است»؟ می‌گویند: «الله»! پس با این حال چگونه آنان را از عبادت خدا منحرف می‌سازند؟!.
امّا پس از آن می‌گویند: او شریک و همراهی دارد.
•
«الباقر (علیه‌السّلام) عَنْ اَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه‌السّلام) عَنْ اَبِیهِ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ الْبَاقِرِ (علیه‌السّلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ (قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ) قَالَ قُلْ اَیْ اَظْهِرْ مَا اَوْحَیْنَا اِلَیْکَ وَ نَبَّاْنَاکَ بِهِ بِتَاْلِیفِ الْحُرُوفِ الَّتِی قَرَاْنَاهَا لَکَ لِیَهْتَدِیَ بِهَا مَنْ (اَلْقَی السَّمْعَ وَ هُوَ شَهِیدٌ) وَ هُوَ اسْمٌ مُشَارٌ وَ مَکْنِیٌّ اِلَی غَائِبٍ فَالْهَاءُ تَنْبِیهٌ عَنْ مَعْنًی ثَابِتٍ وَ الْوَاوُ اِشَارَهًٌْ اِلَی الْغَائِبِ عَنِ الْحَوَاسِّ کَمَا اَنَّ قَوْلَکَ هَذَا اِشَارَهًٌْ اِلَی الشَّاهِدِ عِنْدَ الْحَوَاسِّ وَ ذَلِکَ اَنَّ الْکُفَّارَ نَبَّهُوا عَنْ آلِهَتِهِمْ بِحَرْفِ اِشَارَهًِْ الشَّاهِدِ الْمُدْرَکِ فَقَالُوا هَذِهِ آلِهَتُنَا الْمَحْسُوسَهًُْ الْمُدْرَکَهًُْ بِالْاَبْصَارِ فَاَشِرْ اَنْتَ یَا مُحَمَّدُ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اِلَی اِلَهِکَ الَّذِی تَدْعُو اِلَیْهِ حَتَّی نَرَاهُ وَ نُدْرِکَهُ وَ لَا نَاْلَهَ فِیهِ فَاَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ فَالْهَاءُ تَثْبِیتٌ لِلثَّابِتِ وَ الْوَاوُ اِشَارَهًٌْ اِلَی الْغَائِبِ عَنْ دَرْکِ الْاَبْصَارِ وَ لَمْسِ الْحَوَاسِّ وَ اللَّهُ تَعَالَی عَنْ ذَلِکَ بَلْ هُوَ مُدْرِکُ الْاَبْصَارِ وَ مُبْدِعُ الْحَوَاسِّ. »از
امام باقر (علیه‌السّلام) روایت شده است که ایشان درباره‌ی کلام خداوند متعال: قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ فرمود: قُلْ، یعنی آشکار کن آنچه را بر تو
وحی کردیم و تو را با آن فرستادیم. با همان تالیف حروف که ما برایت خواندیم: یا گوش دل فرادهد درحالی‌که حاضر باشد!.
تا با آن هدایت شوند و هُوَ (او)، اسمی است به
کنایه که اشاره به غایب دارد. هاء،
حرف تنبیه است بر معنایی ثابت و واو، اشاره به غایب از حواسّ است. همان‌گونه که سخن تو هذا (این)، اشاره به حاضر نزد حواسّ است. این بدان سبب است که کافران با حرف اشاره به حاضر ادراک شده، از خدایان خود خبر دادند و گفتند: اینها خدایان محسوس ما هستند که دیده‌ها درکشان می‌کنند، پس تو نیز‌ای
محمّد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)! به خدای خود که ما را به‌سویش فرا می‌خوانی، اشاره کن تا او را ببینیم و درکش کنیم و درباره‌اش سرگردان نشویم. درآن‌هنگام
خداوند تبارک‌وتعالی نازل فرمود: قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ. پس‌هاء، تثبیت ثابت است و واو، اشاره به غایب از دریافت دیده‌ها و لمس حواسّ است و خداوند از این درک والاتر است، بلکه او خود، دیده‌ها را در می‌یابد و حواسّ را پدید می‌آورد.
• مراد خانی، کاظم، بحار الانوار فی تفسیر الماثور للقرآن، ج۲، ص۱۳۳۶.
