اخلاص در دعا (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

با دقت در آیات قرآن کریم و تاکید فراوانی که این موضوع شده است به جایگاه آن در امورات مخصوصا امر عبادی پی می بریم.

---

در آیات متعددی از قرآن کریم خداوند متعال به دعا و مخصوصا اخلاص در دعا توجه داده است:
«قل امر ربی بالقسط و اقیموا وجوهکم عند کل مسجد وادعوه مخلصین له الدین کما بداکم تعودون؛بگو پروردگارم به دادگری فرمان داده است و (اینکه) در هر مسجدی روی خود را مستقیم (به سوی قبله) کنید و در حالی که دین خود را برای او خالص گردانیده‌اید وی را بخوانید همان گونه که شما را پدید آورد (به سوی او) برمی گردید.»

۱.۱ - قطع توجه از غیر خدا

جمله" و اقیموا وجوهکم عند کل مسجد " به ضمیمه" و ادعوه مخلصین له الدین" این معنا را افاده می‌کند که: بر هر عابد واجب است که در عبادت خود توجه را از غیر عبادت، و در بندگی برای خدا توجه را از غیر خدا منقطع سازد. یکی از چیزهایی که غیر خدا است همان عبادت او است، پس عابد نباید به عبادت خود توجه کند زیرا عبادت توجه است نه متوجه الیه، و توجه به عبادت، معنای عبادت و توجه به خدا بودن آن را از بین می‌برد.

۱.۲ - آیات دیگر

آیات متعدد در آیات دیگری از قرآن کریم به لزوم اخلاص در دعا اشاره شده است من جمله :
«هو الذی یسیرکم فی البر و البحر حتی اذا کنتم فی الفلک وجرین بهم بریح طیبة و فرحوا بها جاءتها ریح عاصف وجاءهم الموج من کل مکان وظنوا انهم احیط بهم دعوا الله مخلصین له الدین لئن انجیتنا من هذه لنکونن من الشاکرین؛ او کسی است که شما را در خشکی و دریا می‌گرداند تا وقتی که در کشتیها باشید و آنها با بادی خوش آنان را ببر ند و ایشان بدان شاد شوند (بناگاه) بادی سخت بر آنها وزد و موج از هر طرف بر ایشان تازد و یقین کنند که در محاصره افتاده‌اند در آن حال خدا را پاکدلانه می‌خوانند که اگر ما را از این (ورطه) بر هانی قطعا از سپاسگزاران خواهیم شد.»
«و ربطنا علی قلوبهم اذ قاموا فقالوا ربنا رب السماوات والارض لن ندعو من دونه الها لقد قلنا اذا شططا؛ و دلهایشان را استوار گردانیدیم آنگاه که (به قصد مخالفت با شرک) برخاستند و گفتند پروردگار ما پروردگار آسمانها و زمین است جز او هرگز معبودی را نخواهیم خواند که در این صورت قطعا ناصواب گفته‌ایم.»
«و اصبر نفسک مع الذین یدعون ربهم بالغداة والعشی یریدون وجهه ولا تعد عیناک عنهم ترید زینة الحیاة الدنیا ولا تطع من اغفلنا قلبه عن ذکرنا واتبع هواه وکان امره فرطا؛ و با کسانی که پروردگارشان را صبح و شام می‌خوانند (و) خشنودی او را می‌خواهند شکیبایی پیشه کن و دو دیده ات را از آنان برمگیر که زیور زندگی دنیا را بخواهی و از آن کس که قلبش را از یاد خود غافل ساخته‌ایم و از هوس خود پیروی کرده و (اساس) کارش بر زیاده روی است اطاعت مکن.»
«و اعتزلکم و ما تدعون من دون الله وادعو ربی عسی الا اکون بدعاء ربی شقیا و از شما و (از) آنچه غیر از خدا می‌خوانید کناره می‌گیرم و پروردگارم را می‌خوانم امیدوارم که در خواندن پروردگارم ناامید نباشم.»
«فاذا رکبوا فی الفلک دعوا الله مخلصین له الدین فلما نجاهم الی البر اذا هم یشرکون؛ و هنگامی که بر کشتی سوار می‌شوند خدا را پاکدلانه می‌خوانند و (لی) چون به سوی خشکی رساند و نجاتشان داد بناگاه شرک می‌ورزند.»
«و اذا مس الناس ضر دعوا ربهم منیبین الیه ثم اذا اذاقهم منه رحمة اذا فریق منهم بربهم یشرکونو چون مردم را زیانی رسد پروردگار خود را در حالی که به درگاه او توبه می‌کنند می‌خوانند و آنگاه که از جانب خود رحمتی به آنان چشانید بناگاه دسته‌ای از ایشان به پروردگارشان شرک می‌آورند.»
«و اذا غشیهم موج کالظلل دعوا الله مخلصین له الدین فلما نجاهم الی البر فمنهم مقتصد وما یجحد بآیاتنا الا کل ختار کفور؛ و چون موجی کوه آسا آنان را فرا گیرد خدا را بخوانند و اعتقاد (خود) را برای او خالص گردانند و (لی) چون نجاتشان داد و به خشکی رساند برخی از آنان میانه رو هستند و نشانه‌های ما را جز هر خائن ناسپاسگزاری انکار نمی‌کند.»
«واذا مس الانسان ضر دعا ربه منیبا الیه ثم اذا خوله نعمة منه نسی ما کان یدعو الیه من قبل وجعل لله اندادا لیضل عن سبیله قل تمتع بکفرک قلیلا انک من اصحاب النار؛ و چون به انسان آسیبی رسد پروردگارش را در حالی که به سوی او بازگشت کننده است می‌خواند سپس چون او را از جانب خود نعمتی عطا کند آن ( مصیبتی) را که در رفع آن پیشتر به درگاه او دعا می‌کرد فراموش می‌نماید و برای خدا همتایانی قرار می‌دهد تا (خود و دیگران را) از راه او گمراه گرداند بگو به کفرت اندکی برخوردار شو که تو از اهل آتشی.»
«فادعوا الله مخلصین له الدین و لو کره الکافرون؛ پس خدا را پاکدلانه فرا خوانید هر چند ناباوران را ناخوش افتد.»
«و قال ربکم ادعونی استجب لکم ان الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین؛ و پروردگارتان فرمود مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم در حقیقت کسانی که از پرستش من کبر می‌ورزند به زودی خوار در دوزخ درمی آیند.»
«هو الحی لا اله الا هو فادعوه مخلصین له الدین الحمد لله رب العالمین؛ اوست (همان) زنده‌ای که خدایی جز او نیست پس او را در حالی که دین (خود) را برای وی بی آلایش گردانیده‌اید بخوانید سپاس (ها همه) ویژه خدا پروردگار جهانیان است.»
«و اذا سالک عبادی عنی فانی قریب اجیب دعوة الداع اذا دعان فلیستجیبوا لی... ؛ و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند (بگو) من نزدیکم و دعای دعاکننده را به هنگامی که مرا بخواند اجابت می‌کنم پس (آنان) باید فرمان مرا گردن نهند و به من ایمان آورند باشد که راه یابند.»

---