بشارت دنیوی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند برای اولیای خود، همانان که
ایمان آورده و پرهیزگاری ورزیده‌اند در زندگی
دنیا و
آخرت مژده‌هایی قرار داده است: «اَلا اِنَّ اَولِیاءَ اللّهِ... اَلَّذینَ ءامَنوا وکانوا یَتَّقون لَهُمُ البُشری فِی الحَیوةِ الدُّنیا و فِی الأخِرَةِ...».
مفسران در توضیح مقصود از مژده‌های الهی در دنیا به جست و جوی مصادیق خاص و مشخصی در قرآن پرداخته‌اند؛ مجموع آرای مفسران در سه دیدگاه قابل طبقه‌بندی‌است:
الف. در آیاتی به مؤمنان مژده پیروزی و
خلافت در
زمین داده شده است؛
وقتی دلهای مجاهدان
بدر از
اضطراب لبریز شده بود و در پی فریادخواهی به سوی پروردگار و پس از اجابت دعایشان
خداوند، برای حرکتزایی و ایجاد
آرامش در قلبهای آنان فرشتگانی را برای
بشارت ، پیروزی و اطمینان دادن به مؤمنان فرستاد: «و ما جَعَلَهُ اللّهُ اِلاّ بُشری لَکُم‌ولِتَطمَئِنَّ قُلوبُکُم...»
که نقش این
فرشتگان را برخی همانند نقش آرامش در میان
بنی‌اسرائیل دانسته‌اند.
در آیه‌ای دیگر، پس از بیان زبون واقع شدن بنی‌اسرائیل،
از
اراده خداوند مبنی بر قرار دادن فرودست شدگان به عنوان پیشوایان و وارثان زمین
خبر داده شده است: «و نُریدُ اَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفوا فِی الاَرضِ ونَجعَلَهُم اَئِمَّةً ونَجعَلَهُمُ الورِثین».
در آیه‌ای نیز به مسلمانانی که اهل ایمان و
عمل صالح بودند، وعده خلافت در زمین و جایگزینی امنیت به جای ترسی که بر آنان
مسلط بود داده شده است.
این
وعده در فضای ناامنی
حاکم بر مسلمانان در
زمان هجرت به
مدینه و خیزش
کافران در برابر ایشان
مژده‌ای امیدآفرین و آرامش‌بخش به شمار می‌رفت.
ب. رؤیاهای راستین، از مژده‌های زندگی دنیوی است.
این قول برگرفته از
روایت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است که در آن این رؤیاها را جزئی از اجزای
نبوت خوانده و به عنوان «مُبَشِّرات» از آن‌ها یاد‌کرده‌است.
در کنار مژده‌های عمومی به مؤمنان در مواردی نیز از مژده‌هایی مخصوص یاد شده است که از نظر زمان رخداد به دنیا مربوط می‌شود:
یک. با توجه به برخی
آیات ، یکی از وظایف
پیامبران الهی ایجاد زمینه و آمادگی در
امت برای حضور پیامبر بعد از خود است: «و اِذ اَخَذَ اللّهُ میثقَ النَّبِیّینَ لَما ءَاتَیتُکُم مِن کِتب وحِکمَة ثُمَّ جاءَکُم رَسولٌ‌مُصَدِّقٌ لِما مَعَکُم لَتُؤمِنُنَّ بِهِ ولَتَنصُرُنَّهُ...».
به گفته برخی مفسران،
انبیا با ایمان به پیامبر پیشین او را
تصدیق کرده و با بشارت آمدن فرستاده بعدی و توصیه به امت او را یاری می‌کنند.
انجام دادن چنین وظیفه‌ای از سوی عیسی (علیه
السلام) با صراحت در قرآن بیان شده است: «و‌اِذ قالَ عیسَی ابنُ مَریَمَ یبَنی اِسرءیلَ اِنّی رَسولُ‌اللّهِ اِلَیکُم مُصَدِّقًا لِما بَینَ یَدَیَّ مِنَ‌التَّورةِ و مُبَشِّرًا بِرَسول یَأتی مِن بَعدِی اسمُهُ اَحمَدُ...».
اگرچه در این آیه دلالتی بر بودن این بشارت در
انجیل کنونی وجود ندارد، درباره امکان همسانی واژه
فارقلیط در
عهد جدید و
واژه احمد در این
آیه ، گفت و گوهایی صورت گرفته است.
دو. مژده فرزند که از سوی خداوند به برگزیدگانی چون
ابراهیم و
زکریا (علیهماالسلام) در پی دعای ایشان و در سالهای کهولت داده شده مژده‌ای شادی‌آفرین بوده است.
بشارت
کلمه خدا به
مریم (علیها
السلام) نیز از دیگر موارد است: «... اِنَّ اللّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَة مِنهُ اسمُهُ المَسیحُ عیسَی‌ابنُ‌مَریَمَ...».
یکی از اقوالی که مفسران درباره «کلمه» آورده‌اند این است که چون بشارت آمدن
مسیح (علیه
السلام) در کتب پیامبران پیش از او بیان شده بود، هنگام تولد
عیسی (علیه
السلام) گفتند: این همان کلمه (مژده‌ای که قبلاً داده شده) است.
افزون بر این در مواردی دیگر از خبر تولّد
دختر در برخی
اقوام عرب یاد شده که آن را خبری خوش نمی‌دانستند: «و اِذا بُشِّرَ اَحَدُهُم بِالاُنثی ظَلَّ وَجهُهُ مُسوَدًّا وهُوَ کَظیم».
مفسران در مورد تعبیر بشارت در این آیه با توجه به اختلافی که در
ریشه این واژه وجود دارد دو نظر دارند: برخی بیان این تعبیر را از سوی خداوند بدین‌منظور می‌دانند که چون فرزند از نعمتهای خداست، به طور طبیعی
قلب را سرشار از شادی می‌کند؛ اما این قوم بر
اثر جهل و گمراهی از آن اندوهگین می‌شدند.
برخی دیگر از‌جهت
انعکاس خبر خوش یا بد در چهره آن را تفسیر کرده‌اند.
ج. بادها در
طبیعت نقش مژده دهندگان
رحمت پروردگار (باران) را بر عهده دارند که پیشاپیش از آمدنش خبر می‌دهند: «و هُوَ الَّذی اَرسَلَ الرّیحَ بُشرًا بَینَ یَدَی رَحمَتِهِ واَنزَلنا مِنَ السَّماءِ ماءً طَهورا».
الاتقان فی علوم‌القرآن؛ ارشادالعقل
السلیم الی مزایا القرآن الکریم، ابی السعود؛ اسباب النزول، واحدی؛ البرهان فی علوم القرآن؛ بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ التعریفات؛ تفسیر‌راهنما؛ تفسیر القرآنی للقرآن؛ التفسیر‌الکبیر؛ تفسیر‌مخزن العرفان در علوم قرآن؛ تفسیر المنار؛ التفسیر المنیر فی العقیدة و‌الشریعة و‌المنهج؛ تفسیر‌نمونه؛ جامع‌البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، ثعالبی؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ رحمة‌من‌الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن؛ السیرة النبویه، ابن‌هشام؛ عمدة الحفاظ فی تفسیر اشرف الالفاظ؛ فرهنگ فارسی؛ فی ظلال القرآن؛ قاموس الکتاب المقدس؛ الکافی؛ کتاب مقدس؛ الکشاف؛ کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار؛ لغت‌نامه؛ لسان‌العرب؛ المبسوط فی فقه الامامیه؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ مجموعه آثار، استاد مطهری؛ معجم‌الایمان المسیحی؛ معجم الفروق اللغویه؛ معجم اللاهوت الکتابی؛ معجم مقاییس اللغه؛ مفردات الفاظ القرآن؛ المفصل فی
تاریخ‌العرب قبل
الاسلام؛ موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و‌العلوم؛ المیزان فی تفسیر القرآن.
دائرة‌المعارف قرآن کریم، مقاله بشارت.
