• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بشارت دنیوی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



خداوند برای اولیای خود، همانان که ایمان آورده و پرهیزگاری ورزیده‌اند در زندگی دنیا و آخرت مژده‌هایی قرار داده است: «اَلا اِنَّ اَولِیاءَ اللّهِ... اَلَّذینَ ءامَنوا وکانوا یَتَّقون لَهُمُ البُشری فِی الحَیوةِ الدُّنیا و فِی الأخِرَةِ...».



مفسران در توضیح مقصود از مژده‌های الهی در دنیا به جست و جوی مصادیق خاص و مشخصی در قرآن پرداخته‌اند؛ مجموع آرای مفسران در سه دیدگاه قابل طبقه‌بندی‌است:

۱.۱ - دیدگاه اول

الف. در آیاتی به مؤمنان مژده پیروزی و خلافت در زمین داده شده است؛

۱.۱.۱ - آرامش در بین بنی‌اسرائیل

وقتی دلهای مجاهدان بدر از اضطراب لبریز شده بود و در پی فریادخواهی به سوی پروردگار و پس از اجابت دعایشان خداوند، برای حرکتزایی و ایجاد آرامش در قلبهای آنان فرشتگانی را برای بشارت ، پیروزی و اطمینان دادن به مؤمنان فرستاد: «و ما جَعَلَهُ اللّهُ اِلاّ بُشری لَکُم‌ولِتَطمَئِنَّ قُلوبُکُم...»
[۸] راهنما، ج‌۳، ص‌۵۴‌.
[۹] راهنما، ج‌۶‌، ص‌۴۳۰.
[۱۰] راهنما، ج‌۶‌، ص۴۳۱.
که نقش این فرشتگان را برخی همانند نقش آرامش در میان بنی‌اسرائیل دانسته‌اند.

۱.۱.۲ - وارثان زمین

در آیه‌ای دیگر، پس از بیان زبون واقع شدن بنی‌اسرائیل، از اراده خداوند مبنی بر قرار دادن فرودست شدگان به عنوان پیشوایان و وارثان زمین خبر داده شده است: «و نُریدُ اَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفوا فِی الاَرضِ ونَجعَلَهُم اَئِمَّةً ونَجعَلَهُمُ الورِثین».

۱.۱.۳ - خلافت در زمین

در آیه‌ای نیز به مسلمانانی که اهل ایمان و عمل صالح بودند، وعده خلافت در زمین و جایگزینی امنیت به جای ترسی که بر آنان مسلط بود داده شده است. این وعده در فضای ناامنی حاکم بر مسلمانان در زمان هجرت به مدینه و خیزش کافران در برابر ایشان
[۱۷] اسباب‌النزول، ص۲۷۴.
[۱۸] مجمع‌البیان، ج۷، ص‌۲۳۹.
مژده‌ای امیدآفرین و آرامش‌بخش به شمار می‌رفت.

۱.۲ - دیدگاه دوم

ب. رؤیاهای راستین، از مژده‌های زندگی دنیوی است.
[۱۹] جامع‌البیان، مج‌۷، ج‌۱۱، ص‌۱۷۴.
[۲۱] التفسیر الکبیر، ج‌۱۷، ص‌۱۲۷.
این قول برگرفته از روایت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است که در آن این رؤیاها را جزئی از اجزای نبوت‌ خوانده و به عنوان «مُبَشِّرات» از آن‌ها یاد‌کرده‌است.
[۲۳] کشف‌الاسرار، ج۴، ص۳۱۰.



در کنار مژده‌های عمومی به مؤمنان در مواردی نیز از مژده‌هایی مخصوص یاد شده است که از نظر زمان رخداد به دنیا مربوط می‌شود:

۲.۱ - بشارت آمدن فرستاده بعدی

یک. با توجه به برخی آیات ، یکی از وظایف پیامبران الهی ایجاد زمینه و آمادگی در امت برای حضور پیامبر بعد از خود است: «و اِذ اَخَذَ اللّهُ میثقَ النَّبِیّینَ لَما ءَاتَیتُکُم مِن کِتب وحِکمَة ثُمَّ جاءَکُم رَسولٌ‌مُصَدِّقٌ لِما مَعَکُم لَتُؤمِنُنَّ بِهِ ولَتَنصُرُنَّهُ...». به گفته برخی مفسران، انبیا با ایمان به پیامبر پیشین او را تصدیق کرده و با بشارت آمدن فرستاده بعدی و توصیه به امت او را یاری می‌کنند.

۲.۱.۱ - اشاره قرآن

انجام دادن چنین وظیفه‌ای از سوی عیسی (علیه‌السلام) با صراحت در قرآن بیان شده است: «و‌اِذ قالَ عیسَی ابنُ مَریَمَ یبَنی اِسرءیلَ اِنّی رَسولُ‌اللّهِ اِلَیکُم مُصَدِّقًا لِما بَینَ یَدَیَّ مِنَ‌التَّورةِ‌ و‌ مُبَشِّرًا‌ بِرَسول یَأتی مِن بَعدِی اسمُهُ اَحمَدُ‌...». اگرچه در این آیه دلالتی بر بودن این بشارت در انجیل کنونی وجود ندارد، درباره امکان همسانی واژه فارقلیط در عهد جدید و واژه احمد در این آیه ، گفت و گوهایی صورت گرفته است.

۲.۲ - مژده فرزند

دو. مژده فرزند که از سوی خداوند به برگزیدگانی چون ابراهیم و زکریا (علیهماالسلام) در پی دعای ایشان و در سالهای کهولت داده شده مژده‌ای شادی‌آفرین بوده است. بشارت کلمه خدا به مریم (علیها‌السلام) نیز از دیگر موارد است: «... اِنَّ اللّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَة مِنهُ اسمُهُ المَسیحُ عیسَی‌ابنُ‌مَریَمَ...». یکی از اقوالی که مفسران درباره «کلمه» آورده‌اند این است که چون بشارت آمدن مسیح (علیه‌السلام) در کتب پیامبران پیش از او بیان شده بود، هنگام تولد عیسی (علیه‌السلام) گفتند: این همان کلمه (مژده‌ای که قبلاً داده شده) است.
[۳۲] مجمع البیان، ج‌۲، ص‌۷۴۹.


۲.۲.۱ - خبر تولد دختر

افزون بر این در مواردی دیگر از خبر تولّد دختر در برخی اقوام عرب یاد شده که آن را خبری خوش نمی‌دانستند: «و اِذا بُشِّرَ اَحَدُهُم بِالاُنثی ظَلَّ وَجهُهُ مُسوَدًّا وهُوَ کَظیم». مفسران در مورد تعبیر بشارت در این آیه با توجه به اختلافی که در ریشه این واژه وجود دارد دو نظر دارند: برخی بیان این تعبیر را از سوی خداوند بدین‌منظور می‌دانند که چون فرزند از نعمتهای خداست، به طور طبیعی قلب را سرشار از شادی می‌کند؛ اما این قوم بر اثر جهل و گمراهی از آن اندوهگین می‌شدند.
[۳۸] مجمع البیان، ج‌۶‌، ص‌۵۶۶‌.
برخی دیگر از‌جهت انعکاس خبر خوش یا بد در چهره آن را تفسیر کرده‌اند.
[۳۹] مخزن العرفان، ج‌۱، ص‌۱۸۸.


۲.۳ - دیدگاه سوم

ج. بادها در طبیعت نقش مژده دهندگان رحمت پروردگار (باران) را بر عهده دارند که پیشاپیش از آمدنش خبر می‌دهند: «و هُوَ الَّذی اَرسَلَ الرّیحَ بُشرًا بَینَ یَدَی رَحمَتِهِ واَنزَلنا مِنَ السَّماءِ ماءً طَهورا».


الاتقان فی علوم‌القرآن؛ ارشادالعقل السلیم الی مزایا القرآن الکریم، ابی السعود؛ اسباب النزول، واحدی؛ البرهان فی علوم القرآن؛ بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ التعریفات؛ تفسیر‌راهنما؛ تفسیر القرآنی للقرآن؛ التفسیر‌الکبیر؛ تفسیر‌مخزن العرفان در علوم قرآن؛ تفسیر المنار؛ التفسیر المنیر فی العقیدة و‌الشریعة و‌المنهج؛ تفسیر‌نمونه؛ جامع‌البیان عن تأویل آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، ثعالبی؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ رحمة‌من‌الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن؛ السیرة النبویه، ابن‌هشام؛ عمدة الحفاظ فی تفسیر اشرف الالفاظ؛ فرهنگ فارسی؛ فی ظلال القرآن؛ قاموس الکتاب المقدس؛ الکافی؛ کتاب مقدس؛ الکشاف؛ کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار؛ لغت‌نامه؛ لسان‌العرب؛ المبسوط فی فقه الامامیه؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ مجموعه آثار، استاد مطهری؛ معجم‌الایمان المسیحی؛ معجم الفروق اللغویه؛ معجم اللاهوت الکتابی؛ معجم مقاییس اللغه؛ مفردات الفاظ القرآن؛ المفصل فی تاریخ‌العرب قبل الاسلام؛ موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و‌العلوم؛ المیزان فی تفسیر القرآن.


۱. یونس/سوره۱۰، آیه۶۲ ۶۴.    
۲. تفسیر المنار، ج۱۱، ص۴۱۷.    
۳. المنیر، ج۱۱، ص۲۱۲.    
۴. نمونه، ج‌۸‌، ص‌۳۳۷.    
۵. انفال/سوره۸، آیه۹.    
۶. آل عمران/سوره۳، آیه۱۲۶.    
۷. انفال/سوره۸، آیه۱۰.    
۸. راهنما، ج‌۳، ص‌۵۴‌.
۹. راهنما، ج‌۶‌، ص‌۴۳۰.
۱۰. راهنما، ج‌۶‌، ص۴۳۱.
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۲۴۸.    
۱۲. الکشاف، ج‌۱، ص‌۴۱۲.    
۱۳. الکشاف، ج‌۲، ص‌۲۰۲.    
۱۴. قصص/سوره۲۸، آیه۴.    
۱۵. قصص/سوره۲۸، آیه۵.    
۱۶. نور/سوره۲۴، آیه۵۵.    
۱۷. اسباب‌النزول، ص۲۷۴.
۱۸. مجمع‌البیان، ج۷، ص‌۲۳۹.
۱۹. جامع‌البیان، مج‌۷، ج‌۱۱، ص‌۱۷۴.
۲۰. التبیان، ج‌۵‌، ص‌۴۰۳.    
۲۱. التفسیر الکبیر، ج‌۱۷، ص‌۱۲۷.
۲۲. الکافی، ج۸‌، ص‌۹۰.    
۲۳. کشف‌الاسرار، ج۴، ص۳۱۰.
۲۴. الدرالمنثور، ج‌۴، ص‌۳۷۶.    
۲۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۸۱.    
۲۶. المیزان، ج‌۳، ص‌۳۳۵.    
۲۷. صفّ/سوره۶۱، آیه۶.    
۲۸. صافّات/سوره۳۷، آیه۱۰۰ ۱۰۱.    
۲۹. صافّات/سوره۳۷، آیه۱۱۲.    
۳۰. مریم/سوره۱۹، آیه۲ ۱۰.    
۳۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۴۵.    
۳۲. مجمع البیان، ج‌۲، ص‌۷۴۹.
۳۳. المیزان، ج‌۳، ص‌۱۹۲‌-۱۹۳.    
۳۴. نحل/سوره۱۶، آیه۵۸‌.    
۳۵. زخرف/سوره۴۳، آیه۱۷.    
۳۶. التفسیر القرآنی للقرآن، ج‌۷، ص‌۳۱۱.    
۳۷. التفسیر القرآنی للقرآن، ج‌۱۳، ص‌۱۱۵.    
۳۸. مجمع البیان، ج‌۶‌، ص‌۵۶۶‌.
۳۹. مخزن العرفان، ج‌۱، ص‌۱۸۸.
۴۰. فرقان/سوره۲۵، آیه۴۸.    
۴۱. اعراف/سوره۷، آیه۵۷‌.    
۴۲. نمل/سوره۲۷، آیه۶۳‌.    
۴۳. روم/سوره۳۰، آیه۴۶.    



دائرة‌المعارف قرآن کریم، مقاله بشارت.    



جعبه ابزار