ترتیل نزول قرآن (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

ترتیل قرآن به زیبایی و روانی در قرائت همراه با اداء واضح کلمات و تانی و تدبر در آیات گفته می‌شود.

---

نزول آیات قرآن بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به صورت شمرده و آهسته بود:
وقال الذین کفروا لولا نزل علیه القرءان جملة وحدة کذلک لنثبت به فؤادک ورتلنـه ترتیلا.
و کافران گفتند: «چرا قرآن یک جا بر او نازل نمی‌شود؟! » این بخاطر آن است که قلب تو را بوسیله آن محکم داریم، و (از این رو) آن را به تدریج بر تو خواندیم.

---

ترتیل در گفتار، آن است که سخن را روان و بدون تکلف و شتاب، ادا کنند به طوری که حروف و کلمات در آن، واضح و آشکار گردد.
واژه ترتیل از ماده رتل (بر وزن قمر) به معنی منظم بودن و مرتب بودن است، لذا کسی که دندان‌هایش خوب و منظم و مرتب باشد، عرب به او رتل الاسنان می‌گوید، روی این جهت ترتیل به معنی پی در پی آوردن سخنان یا آیات روی نظام و حساب گفته شده.
بنابراین جمله و رتلناه ترتیلا اشاره به این واقعیت است که آیات قرآن گرچه تدریجا و در مدت ۲۳ سال نازل شده است اما این نزول تدریجی روی نظم و حساب و برنامه‌ای بوده، به گونه‌ای که در افکار، رسوخ کند، و دل‌ها را مجذوب خود سازد.

---

در تفسیر کلمه ترتیل روایات جالبی نقل شده که به بعضی از آنها ذیلا اشاره می‌کنیم:
در تفسیر مجمع البیان از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله چنین نقل شده که به ابن عباس فرمود: اذا قرات القرآن فرتله ترتیلا: هنگامی که قرآن را خواندی آن را با ترتیل بخوان. ابن عباس می‌گوید پرسیدم: ترتیل چیست؟ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود:
بینه تبیینا، و لا تنثره نثر الدغل (الرمل) و لا تهذه هذا الشعر، قفوا عند عجائبه، و حرکوا به القلوب، و لا یکونن هم احدکم آخر السورة:
حروف و کلمات آن را کاملا روشن ادا کن، نه همچون خرمای خشکیده (یا ذرات شن) آن را پراکنده کن، و نه همچون شعر آن را با سرعت پشت سر هم بخوان، به هنگام برخورد با عجائب قرآن توقف کنید و بیندیشید و دلها را با آن تکان دهید، و هرگز نباید همت شما این باشد که به سرعت سوره را به پایان رسانید (بلکه مهم اندیشه و تدبر و بهره گیری از قرآن است). نظیر همین معنی در اصول کافی از امیرمؤمنان علی علیه‌السلام نقل شده است.
از امام صادق علیه‌السلام نیز چنین نقل شده است:
الترتیل ان تتمکث به و تحسن به صوتک، و اذا مررت بآیة فیها ذکر النار فتعوذ بالله من النار و اذا مررت بآیة فیها ذکر الجنة فاسئل الله الجنة:
ترتیل آن است که آیات را با تانی بخوانی و با صدای زیبا و هنگامی که به آیه‌ای برخورد می‌کنی که در آن سخن از آتش دوزخ است به خدا پناه بر، و هنگامی که به آیه‌ای می‌رسی که در آن بیان بهشت است از خدا بهشت را بطلب (خود را به اوصاف بهشتیان متصف کن و از صفات دوزخیان بپرهیز).

---