• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ترتیل نزول قرآن (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ترتیل قرآن به زیبایی و روانی در قرائت همراه با اداء واضح کلمات و تانی و تدبر در آیات گفته می‌شود.



نزول آیات قرآن بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به صورت شمرده و آهسته بود:
وقال الذین کفروا لولا نزل علیه القرءان جملة وحدة کذلک لنثبت به فؤادک ورتلنـه ترتیلا.
و کافران گفتند: «چرا قرآن یک جا بر او نازل نمی‌شود؟! » این بخاطر آن است که قلب تو را بوسیله آن محکم داریم، و (از این رو) آن را به تدریج بر تو خواندیم.


ترتیل در گفتار، آن است که سخن را روان و بدون تکلف و شتاب، ادا کنند به طوری که حروف و کلمات در آن، واضح و آشکار گردد.
واژه ترتیل از ماده رتل (بر وزن قمر) به معنی منظم بودن و مرتب بودن است، لذا کسی که دندان‌هایش خوب و منظم و مرتب باشد، عرب به او رتل الاسنان می‌گوید، روی این جهت ترتیل به معنی پی در پی آوردن سخنان یا آیات روی نظام و حساب گفته شده.
بنابراین جمله و رتلناه ترتیلا اشاره به این واقعیت است که آیات قرآن گرچه تدریجا و در مدت ۲۳ سال نازل شده است اما این نزول تدریجی روی نظم و حساب و برنامه‌ای بوده، به گونه‌ای که در افکار، رسوخ کند، و دل‌ها را مجذوب خود سازد.


در تفسیر کلمه ترتیل روایات جالبی نقل شده که به بعضی از آنها ذیلا اشاره می‌کنیم:
در تفسیر مجمع البیان از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله چنین نقل شده که به ابن عباس فرمود: اذا قرات القرآن فرتله ترتیلا: هنگامی که قرآن را خواندی آن را با ترتیل بخوان. ابن عباس می‌گوید پرسیدم: ترتیل چیست؟ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود:
بینه تبیینا، و لا تنثره نثر الدغل (الرمل) و لا تهذه هذا الشعر، قفوا عند عجائبه، و حرکوا به القلوب، و لا یکونن هم احدکم آخر السورة:
حروف و کلمات آن را کاملا روشن ادا کن، نه همچون خرمای خشکیده (یا ذرات شن) آن را پراکنده کن، و نه همچون شعر آن را با سرعت پشت سر هم بخوان، به هنگام برخورد با عجائب قرآن توقف کنید و بیندیشید و دلها را با آن تکان دهید، و هرگز نباید همت شما این باشد که به سرعت سوره را به پایان رسانید (بلکه مهم اندیشه و تدبر و بهره گیری از قرآن است). نظیر همین معنی در اصول کافی از امیرمؤمنان علی علیه‌السلام نقل شده است.
از امام صادق علیه‌السلام نیز چنین نقل شده است:
الترتیل ان تتمکث به و تحسن به صوتک، و اذا مررت بآیة فیها ذکر النار فتعوذ بالله من النار و اذا مررت بآیة فیها ذکر الجنة فاسئل الله الجنة:
ترتیل آن است که آیات را با تانی بخوانی و با صدای زیبا و هنگامی که به آیه‌ای برخورد می‌کنی که در آن سخن از آتش دوزخ است به خدا پناه بر، و هنگامی که به آیه‌ای می‌رسی که در آن بیان بهشت است از خدا بهشت را بطلب (خود را به اوصاف بهشتیان متصف کن و از صفات دوزخیان بپرهیز).


۱. فرقان/سوره۲۵، آیه۳۲.    
۲. لسان العرب، ابن منظور، ج۱۱، ص۲۶۵، «رتل».    
۳. مجمع البیان طبرسی، ج۷، ص۲۹۷.    
۴. اصول کافی، شیخ کلینی، ج۲، ص۶۱۴.    
۵. مجمع البیان، طبرسی، ج۱۰، ص۱۶۲.    
۶. تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۸۳-۸۵.    



فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «ترتیل نزول قرآن».    



جعبه ابزار