• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تقی‌الدین حصنی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


تقی الدین حِصْنی، ابوبکربن محمد، محدّث و زاهد و فقیه شافعی قرن هشتم و نهم است.



تاریخ تولد او را ۷۵۲ دانسته اند.
وی به حصن ، قریه ای در حوران دمشق ، منسوب است.
[۱] ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۷، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
[۲] ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸.

به نظر برخی، نسب او به امام حسن عسکری علیه‌السلام می‌رسد،
[۳] محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۱، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
[۴] ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸.
اما از نظر شیعه این قول مردود است.


او نزد استادانی چون ابن شُریشی (متوفی ۷۹۵)، شهاب الدین زُهْری (متوفی ۷۹۵)، شمس الدین صَرْخَدی (متوفی ۷۹۲) و صدرِیاسوفی (متوفی ۷۸۹) علم آموخت.
[۵] محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۲، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
[۶] ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸.



سیره نویسان از رویدادی در زندگی او با عنوان فتنه یاد کرده و نوشته‌اند که او ابتدا مردی بانشاط و اهل تفرج و در عین حال متدین و محتاط بود، اما بعد از واقعه ای به زهد و عبادت روی آورد و پیروانی یافت.


وی بر امر به معروف و نهی از منکر اصرار می‌ورزید.
[۷] ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۸، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
[۸] محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۲، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
[۹] ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸ـ ۱۸۹.

حصنی در اواخر عمر در مسجد مزّاز واقع در شاغور ، محله ای در خارج از شهر دمشق ، زاویه نشین شد.
همچنین گفته‌اند که او با کمک مردم رباطی در باب الصغیر، محله ای در خارج از شهر دمشق، ساخت و نیز ساختمانی در خان السّبیل، روستایی در شمال سوریه ،بنا کرد
[۱۰] ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۸ـ۹۹، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
[۱۱] یاقوت حموی، ج ۳، ص ۲۳۶.



حصنی در جمادی الاخره ۸۲۹ در خلوتی که در مسجد مزّاز داشت، درگذشت و در قُبَیْبات، محله ای در پشت مسجد دمشق به خاک سپرده شد.
[۱۲] ابن عماد، ج۷، ص۱۸۹.

در تشییع جنازه اش افراد بسیاری شرکت داشتند، حتی حنابله که وی نسبت به آنان نظر مساعدی نداشت.
[۱۳] محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۳، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).

اکنون قبر او زیارتگاه است.
[۱۴] فاطمه محمد محجوب، الموسوعة الذهبیة للعلوم الاسلامیة، ج۱۰، ص۲۹۹، ج ۱۰، قاهره: دارالفکر العربی، (بی تا).



بنا به گزارش سخاوی ،
[۱۵] محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۲، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
حصنی اشعری مذهب بود و در اعتقادات خود به دور از تعصب نبود و با حنابله مخالفت می‌کرد.
بنا به گزارشها، او در مخالفت با ابن تیمیّه (متوفی ۷۲۸)، شخصیت مهم و بانفوذ معاصرش، افراط می‌کرد.
[۱۶] ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۸، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
[۱۷] ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸ـ۱۸۹.



آثار حصنی عبارت‌اند از: کفایة الاخیار فی حلّ غایة الاختصار، که شرحی بر غایة الاختصار حسین بن احمد اصفهانی (متوفی ۴۸۸) در فقه شافعی است و مشتمل است بر ابواب مهم فقهی از جمله صلات و بیع و نکاح ، تألیف این کتاب در ۸۰۸ به پایان رسید
[۱۸] ابوبکربن محمدتقی الدین حصنی، کفایة الاخیار فی حلّ غایة الاختصار، ج۲، ص۱۸۳ـ ۱۸۶، بیروت: دارصعب، (بی تا).
شرح کتاب التنبیه اثر ابواسحاق ابراهیم بن علی، فقیه شیرازیِ شافعی مذهب (متوفی ۴۷۶)؛ شرح کتاب منهاج الطالبین اثر یحیی بن شرف نَوَوی (متوفی ۶۷۶) که مختصری در فروع فقه شافعی است؛ تلخیص کتاب المهمّات علی الرّوضة اثر عبدالرحیم بن حسن اسنوی (متوفی ۷۷۲)؛ قمع النفوس و رقیة المأیوس که در ذکر معجزات و کرامات است؛ سیرالسالک علی مضار المسالک؛ شرح کتاب الهدایة اثر برهان الدین مرغینانی حنفی (متوفی ۵۹۳)؛ شرح الاسماء الحسنی؛ شرح کتاب مختصر ابی شجاع اثر احمدبن حسین اصفهانی (متوفی ۵۰۰)
[۱۹] ج ۱، ستون ۴۹۱، حاجی خلیفه.
[۲۰] ج ۲، ستون ۱۰۱۳، حاجی خلیفه.
[۲۱] ج ۲، ستون ۱۰۳۲، حاجی خلیفه.
[۲۲] ج ۲، ستون ۱۳۵۶، حاجی خلیفه.
[۲۳] ج ۲، ستون ۱۶۲۵، حاجی خلیفه.
[۲۴] ج ۲، ستون ۱۸۷۵، حاجی خلیفه.
[۲۵] ج ۲، ستون۱۹۱۵، حاجی خلیفه.
[۲۶] ج ۲، ستون ۲۰۳۹، حاجی خلیفه.
شرح صحیح مسلم
[۲۷] محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۲، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
و خلاصه تخریج احادیث الاحیاء.
[۲۸] ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۹، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.



(۱) ابن عماد.
(۲) ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
(۳) ابوبکربن محمدتقی الدین حصنی، کفایة الاخیار فی حلّ غایة الاختصار، بیروت: دارصعب، (بی تا).
(۴) حاجی خلیفه.
(۵) محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
(۶) عبدالرحیم بن عبدالکریم صفی پوری، منتهی الارب فی لغة العرب، چاپ سنگی تهران ۱۲۹۷ـ ۱۲۹۸، چاپ افست ۱۳۷۷.
(۷) فاطمه محمد محجوب، الموسوعة الذهبیة للعلوم الاسلامیة، ج ۱۰، قاهره: دارالفکر العربی، (بی تا).

 
۱. ↑ ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۷، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
۲. ↑ ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸.
۳. ↑ محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۱، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
۴. ↑ ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸.
۵. ↑ محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۲، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
۶. ↑ ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸.
۷. ↑ ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۸، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
۸. ↑ محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۲، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
۹. ↑ ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸ـ ۱۸۹.
۱۰. ↑ ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۸ـ۹۹، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
۱۱. ↑ یاقوت حموی، ج ۳، ص ۲۳۶.
۱۲. ↑ ابن عماد، ج۷، ص۱۸۹.
۱۳. ↑ محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۳، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
۱۴. ↑ فاطمه محمد محجوب، الموسوعة الذهبیة للعلوم الاسلامیة، ج۱۰، ص۲۹۹، ج ۱۰، قاهره: دارالفکر العربی، (بی تا).
۱۵. ↑ محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۲، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
۱۶. ↑ ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۸، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
۱۷. ↑ ابن عماد، ج۷، ص۱۸۸ـ۱۸۹.
۱۸. ↑ ابوبکربن محمدتقی الدین حصنی، کفایة الاخیار فی حلّ غایة الاختصار، ج۲، ص۱۸۳ـ ۱۸۶، بیروت: دارصعب، (بی تا).
۱۹. ↑ ج ۱، ستون ۴۹۱، حاجی خلیفه.
۲۰. ↑ ج ۲، ستون ۱۰۱۳، حاجی خلیفه.
۲۱. ↑ ج ۲، ستون ۱۰۳۲، حاجی خلیفه.
۲۲. ↑ ج ۲، ستون ۱۳۵۶، حاجی خلیفه.
۲۳. ↑ ج ۲، ستون ۱۶۲۵، حاجی خلیفه.
۲۴. ↑ ج ۲، ستون ۱۸۷۵، حاجی خلیفه.
۲۵. ↑ ج ۲، ستون۱۹۱۵، حاجی خلیفه.
۲۶. ↑ ج ۲، ستون ۲۰۳۹، حاجی خلیفه.
۲۷. ↑ محمدبن عبدالرحمان سخاوی، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، ج۱۱، ص۸۲، قاهره (۱۳۵۴ـ ۱۳۵۵).
۲۸. ↑ ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیة، ج۴، ص۹۹، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/ ۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تقی الدین حِصْنی»، شماره۳۷۶۷.    



جعبه ابزار