• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تهلکة (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





تهلکة: (بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ)
تهلکة: مصدر است و به هر سه حركت لام خوانده مى‌شود و به معنى «به هلاكت افكندن» و يا هرچيزى كه سرانجامش به هلاکت منتهى شود. اين واژه (تهلكة) فقط يکبار به همين شكل در قرآن آمده است.



به موردی از کاربرد تهلکة در قرآن، اشاره می‌شود:

۱.۱ - تهلکة (آیه ۱۹۵ سوره بقره)

(وَ أَنفِقُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَ لاَ تُلْقُواْ بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَ أَحْسِنُوَاْ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ)
(و در راه خدا انفاق كنيد و با ترک انفاق، خود را به دست خود، به هلاكت نيفكنيدو نیکی كنيد كه خداوند، نيكوكاران را دوست مى‌دارد.)

۱.۲ - تهلکة در المیزان و مجمع‌ البیان

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: در اين آیه دستور مى‌دهد براى اقامه جنگ در راه خدا مال خود را انفاق كنند و پاسخ از اينكه چرا انفاق را مقيد كرد به قيد (در راه خدا) همان پاسخى است كه اول آيات در تقييد قتال به قيد (در راه خدا) گفتيم و حرف (با) در جمله: (بايديكم) زيادى است، كه تنها خاصيت تاكيد را دارد.
و معنا چنين مى‌شود: دست خود به تهلكه نيفكنيد و اين تعبير كنايه است از اينكه مسلمان نبايد نيرو و استطاعت خود را هدر دهند، چون كلمه دست به معناى مظهر قدرت و قوت است، بعضى هم گفته‌اند: حرف با، زائد نيست، بلكه با سببيت است و مفعول لا تلقوا حذف شده، معنايش (لا تلقوا انفسكم بايدى انفسكم الى التهلكة، يعنى خود را به دست خود به هلاكت نيفكنيد) مى‌باشد و تهلكه به معناى هلاكت است و هلاكت به معناى آن مسيرى است كه انسان نمى‌تواند بفهمد كجا است و آن مسيرى كه نداند به كجا منتهى مى‌شود و كلمه تهلكه بر وزن تفعله بضمه عين است و در لغت عرب هيچ مصدر ديگرى به اين وزن وجود ندارد.
آيه شريفه مطلق است و در نتيجه نهى در آن نهى از تمامى رفتارهاى افراطى و تفريطى است، كه يكى از مصاديق آن بخل ورزيدن و امساک از انفاق مال در هنگام جنگ است، كه اين بخل ورزيدن باعث بطلان نيرو و از بين رفتن قدرت است كه باعث غلبه دشمن بر آنان مى‌شود، هم چنان كه اسراف در انفاق و از بين بردن همه اموال باعث فقر و مسكنت و در نتيجه انحطاط حیات و بطلان مروت مى‌شود.

۱.۳ - تهلکة در تفسیر نمونه

آيه مورد بحث سفارش به انفاق مى‌كند و ترک آن را موجب «هلاكت» مى‌داند، چرا كه انفاق سبب مى‌شود تا افراد اجتماع از هلاكت رهايى يابند و به عكس هنگامى كه انفاق فراموش شود و ثروت‌ها در يک قطب اجتماع جمع شود، اكثريتى محروم به‌وجود مى‌آيند و ديرى نخواهد گذشت كه يک انفجار عظيم در اجتماع به‌وجود مى‌آيد كه نفوس و اموال سرمايه‌داران در آتش اين انقلاب خواهد سوخت، از اين‌جا ارتباط مسأله انفاق و «پيشگيرى از هلاكت» روشن مى‌شود.
بنابراين، انفاق قبل از آن‌كه به حال محرومان مفيد باشد به نفع سرمايه‌داران است و تعديل ثروت حافظ ثروت است، چنان‌كه علی (علیه‌السلام) مى‌فرمايد: «اموال خويش را با دادن زکات حفظ كنيد.»


۱. بقره/سوره۲، آیه۱۹۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، دار القلم، ص۸۴۴.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۲۹۸.    
۴. بقره/سوره۲، آیه۱۹۵.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۰.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۹۳.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۶۴.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۳۸.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۱۶.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ط-دار الکتب الاسلامیه‌، ج۲، ص۳۶.    



شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تهلکة»، ج۴، ص۵۹۵.    


رده‌های این صفحه : لغات سوره بقره | لغات قرآن




جعبه ابزار