خوف از قیامت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خوف و
ترس از
قیامت یکی از بهترین راهها برای تقواپیشگی و پروایی از
خداوند است.
شایسته است از فراهم کردن موجبات گرفتاری به سختیهای
قیامت ترس داشت.
«واتقوا یومـا ترجعون فیه الی الله ثم توفی کل نفس ما کسبت وهم لایظلمون؛
و از روزی بپرهیزید (و بترسید) که در آن روز، شما را به سوی خدا بازمی‌گردانند سپس به هر کس، آنچه انجام داده، به طور کامل باز پس داده می‌شود، و به آنها
ستم نخواهد شد. (چون هر چه می‌بینند، نتایج اعمال خودشان است.)»
معمول
قرآن مجید این است که پس از بیان ریزه‌کاری‌های احکام و برنامه‌های اسلامی در بسیاری از موارد، یک تذکر کلی و عمومی و جامع برای تاکید و تحکیم آنچه قبلا گفته شده است بیان می‌دارد تا احکام و برنامه های پیشین کاملا در
فکر و
جان نفوذ کند. لذا در این
آیه مردم را متوجه
رستاخیز و
کیفر اعمال بدکاران ساخته و به آنها هشدار می‌دهد که توجه داشته باشند، روزی در پیش است که همه اعمال
انسان بدون کم و کاست به او داده می‌شود و تمام آنچه را که در بایگانی عالم هستی نگهداری شده یک جا به دست وی می‌سپارند آن گاه است که از نتائج شوم آنها
وحشت می‌کند اما این محصول چیزی است که خود او کشته است و کسی به او ستم نکرده بلکه این خود او است که به خویش ستم روا داشته است "و هم لا یظلمون".
«وانذر به الذین یخافون ان یحشروا الی ربهم لیس لهم من دونه ولی ولا شفیع لعلهم یتقون؛
و به وسیله آن (قرآن)، کسانی را که از
روز حشر و
رستاخیز می‌ترسند، بیم ده! (روزی که در آن،) یاور و
سرپرست و شفاعت کننده‌ای جز او (خدا) ندارند شاید
پرهیزگاری پیشه کنند.»
در پایان آیه گذشته فرمود که
نابینا و بینا یکسان نیستند، و به دنبال آن در این آیه به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دستور می‌دهد به وسیله قرآن کسانی را
انذار و بیدار کن که از روز رستاخیز
بیم دارند یعنی تا این اندازه چشم
قلب آنها گشوده است که احتمال می‌دهند حساب و کتابی در کار باشد، و در پرتو این احتمال، و
ترس از مسئولیت، آمادگی برای پذیرش یافته اند (و انذر به الذین یخافون ان یحشروا الی ربهم).
شاید کرارا گفته‌ایم که تنها وجود یک
رهبر لایق و برنامه‌های جامع تربیتی برای هدایت افراد کافی نیست، بلکه یک نوع آمادگی در خود افراد نیز لازم است همانطور که نور
آفتاب به تنهایی برای یافتن راه از
چاه کفایت نمی‌کند بلکه
چشم بینا هم لازم دارد، و نیز بذر مستعد و آماده مادام که
زمین آماده و مستعدی وجود نداشته باشد بارور نمی‌گردد.
«والذین... ویخافون سوء الحساب• ... اولـئک لهم عقبی الدار؛
و آنها که پیوندهایی را که
خدا دستور به برقراری آن داده، برقرار میدارند و از پروردگارشان می‌ترسند و از بدی حساب (روز قیامت) بیم دارند... • و آنها که بخاطر ذات (پاک) پروردگارشان شکیبایی می‌کنند و
نماز را برپا میدارند و از آنچه به آنها روزی داده ایم، در پنهان و آشکار،
انفاق می‌کنند و با
حسنات،
سیئات را از میان می‌برند پایان نیک سرای دیگر، از آن آنهاست.»
«والذین یؤتون ما ءاتوا وقلوبهم وجلة انهم الی ربهم رجعون؛
و آنها که نهایت کوشش را در انجام طاعات به خرج می‌دهند و با این حال، دلهایشان هراسناک است از اینکه سرانجام بسوی پروردگارشان بازمی‌گردند.»
«رجال لا تلهیهم تجـرة ولا بیع عن ذکر الله واقام الصلوة وایتاء الزکوة یخافون یومـا تتقلب فیه القلوب والابصـر؛
مردانی که نه
تجارت و نه معامله‌ای آنان را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و ادای
زکات غافل نمی‌کند آنها از روزی می‌ترسند که در آن، دلها و چشمها زیر و رو می‌شود.»
«الذین یخشون ربهم بالغیب وهم من الساعة مشفقون؛
همانان که از پروردگارشان در نهان می‌ترسند، و از قیامت بیم دارند.»
یوفون بالنذر ویخافون یومـا کان شره مستطیرا• انا نخاف من ربنا یومـا عبوسـا قمطریرا.
آنها به
نذر خود وفا می‌کنند، و از روزی که شر و عذابش گسترده است می‌ترسند، • ..... • ما از پروردگارمان خائفیم در آن روزی که عبوس و سخت است!»
«یـایها الناس اتقوا ربکم واخشوا یومـا لا یجزی والد عن ولده ولا مولود هو جاز عن والده شیــا...؛
ای مردم! تقوای الهی پیشه کنید و بترسید از روزی که نه
پدر کیفر اعمال فرزندش را تحمل می‌کند، و نه
فرزند چیزی از کیفر (اعمال) پدرش را به یقین
وعده الهی حق است پس مبادا زندگانی
دنیا شما را بفریبد، و مبادا (
شیطان) فریبکار شما را (به کرم) خدا
مغرور سازد.»
بعد از آنکه حجت‌ها و مواعظ شافی و وافی را بیان نمود، در این جمله که خاتمه آن مواعظ است، در بیانی عمومی همه را مخاطب قرار داده و به سوی تقوی دعوت و از روز قیامت انذار می‌کند، قیامتی که هیچ بی‌نیاز کننده‌ای نیست، که آدمی را بی‌نیاز کند، مگر
ایمان و
تقوی.
«امن هو قـنت ءاناء الیل ساجدا وقائمـا یحذر الاخرة ویرجوا رحمة ربه قل هل یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون...؛
(آیا چنین کسی با ارزش است) یا کسی که در ساعات
شب به
عبادت مشغول است و در حال
سجده و
قیام، از
عذاب آخرت می‌ترسد و به رحمت پروردگارش امیدوار است؟! بگو: آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند یکسانند؟! تنها خردمندان متذکر می‌شوند!.»
کلا بل لا یخافون الاخره.
چنین نیست که آنان می‌گویند، بلکه آنها از آخرت نمی‌ترسند!»
«یسـلونک عن الساعة ایان مرسـها• انما انت منذر من یخشـها؛
و از تو درباره قیامت می‌پرسند که در چه زمانی واقع می‌شود؟! • کار تو فقط بیم دادن کسانی است که از آن می‌ترسند!»
"انما انت منذر من یخشاها" یعنی ما تنها این
تکلیف را به عهده تو گذاشته‌ایم که افرادی را که دلواپس قیامتند از عذاب آن انذار کنی، نه اینکه از وقت قیام آن خبر دهی تا وقتی از تو از وقت آن می‌پرسند جواب دهی، پس انحصاری که از آیه استفاده می‌شود، به اصطلاح اهل ادب قصر افراد است، یعنی شان
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و مسئولیت او را منحصر در انذار می‌کند و
علم به وقت قیامت و تعیین آن را برای هر کس که از آن سؤال کند از آن جناب نفی فرموده.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «خوف از قیامت».
