سید محمدباقر حجتی مازندرانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سید محمدباقر حجتی (متولد ۱۳۱۱ ه.ش)، استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، دكترای رشته
حکمت و
فلسفه اسلامی، محقق، پژوهشگر، مولف و مدرس در
علوم قرآنی و
حدیث و از چهرهای ماندگار در عرصه علوم قرآنی است.
وی عضو مجامع و انجمن‌های علمی قرآنی، عضو فرهنگستان دمشق مجمع اللغه العربی بوده و مولف کتاب‌های فراوان و ارزشمندی در علوم قرآن، حدیث،
تعلیم و تربیت،
تاریخ و همچنین فهرست نسخ خطی است که شمار آنها به ده‌ها جلد می‌رسد.
![سید محمدباقر حجتی]()
سید محمدباقر حجتی، در ۲۵ اسفندماه ۱۳۱۱ در
بابل متولد شد.
سید محمدباقر حجتی فرزند مرحوم حجت‌الاسلام
سید محمد حجتی، جدشان آیت‌الله سید محمدباقر حجتی، از مراجع تقلید در
مازندران و از شاگردان آیات عظام
سید محمدکاظم طباطبایی و
محمدکاظم خراسانی و
ملا عبدالله مازندرانی در
حوزه علمیه نجف بوده است. پدر دکتر حجتی از علما و ائمه جماعت خوش‌نام شهرستان بابل بود.
تحصیلات رسمی سید محمدباقر حجتی از زبان خودشان به قرار زیر است:
«من از همان اوان کودکی در کنار پدرم (پدرم امام جماعت یکی از مساجد بابل بود و مجلس تفسیر قرآن نیز داشت) بودم و عشق و علاقه به
قرآن، از همان دوره در من ایجاد شد. به همین دلیل بعد از چند سال تحصیل در حوزه بابل به قصد ادامه تحصیلات حوزوی، به مدرسه مروی تهران رفتم. در همان زمان به دانشگاه تهران راه یافتم و بعد از اخذ مدرک لیسانس، وارد مقطع دکترا شدم (در آن زمان دوره فوق لیسانس وجود نداشت). در سال ۱۳۴۶ با ارائه پایان‌نامه موفق به اخذ درجه دکترا در رشته فلسفه شدم.»
سید محمدباقر حجتی در کنار تحصیل در رشته الهیات در دانشگاه تهران، به تحصیل علوم قرآنی و حدیث در حوزه علمیه مشغول بود. وی در طی این دوران در محضر استادان بنام مدرسه مروی، همچون
سید صدرالدین رضوی، حاج میرزا
ابوالقاسم گرجی،
علامه شعرانی،
محمدتقی جعفری،
مرتضی مطهری، میرزا
باقر آشتیانی،
سید ابوالقاسم رفیعی قزوینی و... به تلمذ و تحصیل می‌پرداخت و در بیرون از مدرسه نیز سیر حکمت و فلسفه اسلامی را نزد علامه مرتضی مطهری دنبال می‌کند.
هم‌زمان با تحصیل در مدرسه مروی، با تشویق دوستان و آشنایان، در آزمون ورودی دانشکده معقول و منقول - که اکنون با نام دانشکده الهیات و معارف شناخته می‌شود - شرکت می‌کند و به جمع دانشجویان رشته
فقه و مبانی
علوم اسلامی دانشگاه تهران می‌پیوندد. دوره لیسانس را در محضر استادان نامی دانشکده، همچون میر
جلال‌الدین محدث ارموی،
مهدی الهی قمشه‌ای،
سید مهدی حمیدی،
سید محمدباقر سبزواری،
احمد ناظرزاده کرمانی،
سید کمال‌الدین نوربخش،
محمدباقر هوشیار،
محمد عبده بروجردی،
مجتبی مینوی،
سید حسن تقی‌زاده و دیگران، با کسب امتیازات و نمرات عالی به پایان می‌برد و دوره دکترا را نیز در رشته حکمت و فلسفه اسلامی همان دانشگاه با احراز مقام اول به اتمام می‌رساند. در دوره دکترا نیز از محضر استادان شیخ
محمدعلی حکیم، حاج
حسینعلی راشد،
محمود شهابی،
غلامحسین صدیقی و
احمد فردید استفاده می‌کند.
سید محمدباقر حجتی پس از اخذ دکترا در سال ۱۳۴۶ به‌عنوان استادیار به استخدام دانشگاه تهران منصوب شد. وی برخلاف رشته تحصیلی‌اش، به دلیل علاقه وافر به علوم قرآنی، به تدریس در رشته زبان و
ادبیات عرب و ترجمه و
قرائت و
تفسیر قرآن پرداخت و به‌تدریج پایه‌گذار رشته علوم قرآن و حدیث در دانشگاه تهران بعد از
انقلاب اسلامی شد و از آن زمان تاکنون علاوه بر تدریس و تالیف و ترجمه، مدیریت دانشکده الهیات و معارف اسلامی، گروه علوم قرآن و حدیث را بر عهده دارد.
۱. استاد گروه الهیات و معارف اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه تهران از سال ۱۳۳۹ش؛
۲. ریاست دایره کتابداری و راهنمایی و کتاب‌یابی کتابخانه دانشگاه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران از سال ۱۳۴۴ - ۱۳۶۶؛
۳. ریاست کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۸؛
۴. مدیریت گروه فرهنگ عربی و علوم قرآنی از سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۵؛
۵. مدیریت علوم قرآن و حدیث از سال ۱۳۶۵ تاکنون در دانشگاه تهران؛
۶. مدیریت گروه علوم قرآن و حدیث از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۸۰ در دانشگاه تربیت مدرس؛
۷. معاونت پژوهشی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۸۰؛
۸. عضویت هیئت گزینش کتاب از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۳ از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
۹. عضویت کمیته برنامه‌ریزی الهیات در شورای عالی برنامه‌ریزی از تاریخ ۱۳۶۴ تا ۱۳۸۲ از سوی وزارت فرهنگ و آموزش عالی؛
۱۰. داور و عضو کمیته تخصصی علوم انسانی جشنواره خوارزمی از تاریخ ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۳؛
۱۱. عضویت شورای پژوهشی دانشگاه تهران از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۰؛
۱۲. عضویت کمیته تخصصی علوم انسانی معاونت پژوهشی دانشگاه تهران از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۴؛
۱۳. مشاور سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی از تاریخ ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۴ از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
۱۴. عضویت شورای پژوهشی دانشگاه امام صادق و مسئولیت پژوهشی گروه علوم قرآن و حدیث همین دانشگاه در سال ۱۳۷۳؛
۱۵. عضویت فرهنگستان دمشق «مجمع اللغة العربیة بدمشق» (در سال ۱۳۶۵ رسما به عنوان عضو این فرهنگستان از
جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد).
۱. آداب تعلیم و تعلم در اسلام (ترجمه کتاب «
منیة المرید فی آداب المفید و المستفید»
شهید ثانی)؛
۲. ابلیس فی القرآن و الحدیث؛
۳. ابن عباس و مکانته فی التفسیر و المعارف الاخری (ترجمه)؛
۴. اسباب النزول؛
۵. اسلام در کنار مصیبت‌دیدگان و افسرده‌دلان (ترجمه «
مسکن الفؤاد عند فقد الاحبة و الاولاد» از شهید ثانی)؛
۶. پژوهشی در تاریخ قرآن کریم؛
۷. تاریخ شیعه (ترجمه)؛
۸. تاریخ ادیان (ترجمه)؛
۹. تفسیر کاشف (این کتاب با همکاری
عبدالکریم بی‌آزار شیرازی ترجمه شده است)؛ و...
ویکی نور، برگرفته از مقاله «حجتی، محمدباقر» تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۹/۲۴.
